Historical Sketch Protestant Missions in Siam 1828-1928

prompt

ช่วยสรุปประเด็นสำคัญต่างๆ เป็นข้อๆ ให้หน่อย ขอสัก 50-100 ข้อ (เขียนตัวเลขกำกับแต่ละข้อด้วย) ขอแบบอ่านง่ายๆ ให้คนที่ไม่ได้มีความรู้เรื่องพวกนี้มาก่อนสามารถเข้าใจได้ ช่วยยกตัวอย่างสำหรับบางประเด็นที่เป็นนามธรรม เพื่อให้คนอ่านสามารถเห็นภาพได้ชัดเจนมากขึ้นด้วย ขอแบบอ่านสนุกๆ และช่วยแบ่งเป็น section ให้ด้วย

https://www.ilovepdf.com/split_pdf

สารบัญ

• ch1 58-66
• ch2 68-85
• [] ch3 85-94
• [] ch4 96-113
• ch5 118-142
• ch6 144-167
• ch7 168-193
• ch8 194-212
• ch9 214-223
• ch10 224-226

CH1

🧭 Section 1: จุดเริ่มต้นในพม่า และคณะสำรวจสุดแกร่ง (ค.ศ. 1818 - 1828)

นี่คือกลุ่มคนแรก ๆ ที่ปูพรมให้ศาสนาโปรเตสแตนต์ในดินแดนสยาม

1. จุดเริ่มต้นที่ไม่ได้มาจากสยาม: เรื่องราวไม่ได้เริ่มในกรุงเทพฯ แต่เริ่มที่…กรุงย่างกุ้ง ประเทศพม่า!
2. สุภาพสตรีผู้จุดประกาย: เธอคือ มิสซิส แอน เฮเซิลทีน จัดสัน ภรรยาของหมอสอนศาสนาชื่อดัง (อดอ นิราม จัดสัน)
3. เห็นเชลยสงคราม: ท่านสนใจเชลยชาวสยามจำนวนมากที่ถูกคุมขังอยู่ที่นั่น
4. ลองเรียนภาษาไทย: ท่านเรียนภาษาสยาม (ภาษาไทย) ไปแล้วประมาณปีครึ่งในช่วงปี ค.ศ. 1818
5. งานแปลชิ้นประวัติศาสตร์: ท่านแปลคำสอนศาสนาและส่วนของพระคัมภีร์มัทธิวเป็นภาษาสยาม (แม้จะยังไม่มีหลักฐานว่าพระคัมภีร์มัทธิวได้รับการตีพิมพ์)
6. ตีพิมพ์ที่อินเดีย: คำสอนที่ท่านแปลได้ถูกตีพิมพ์ที่อินเดียในปี ค.ศ. 1819 ถือเป็นงานพิมพ์สอนศาสนาฉบับแรก ๆ ของไทย
7. ความพยายามก่อนหน้า: เคยมีศาสนาจารย์ เม็ดเฮิสต์ คิดจะมาสยามในปี ค.ศ. 1826 แต่ไม่ทัน
8. คณะบุกเบิกมาถึง: สองผู้กล้ามาถึง! คือ ศาสนาจารย์ คาร์ล ออ กัสตัส ฟริตริค กุตสลาฟ (หมอชาวเยอรมัน) และ ศาสนาจารย์ เจคอบ ทอมลิน (ชาวอังกฤษ)
9. วันที่มาถึง: วันที่ 23 สิงหาคม ค.ศ. 1828 คือวันที่พวกเขามาถึงกรุงเทพฯ ด้วยเรือจีนเก่า ๆ
10. การต้อนรับระดับ VIP: พวกเขาได้รับการต้อนรับอย่างอบอุ่นจาก ฯพณฯ ท่าน คาร์โลส ซิลเวรา กงสุลโปรตุเกส (คนนี้เป็นกุญแจสำคัญ!)
11. มิตรภาพข้ามศาสนา: แม้กงสุลจะนับถือโรมันคาทอลิก แต่ท่านก็ช่วยสนับสนุนโปรเตสแตนต์อย่างเต็มที่
12. ได้รับอนุญาตแบบมีเงื่อนไข: รัฐบาลสยามอนุญาตให้พวกเขาอยู่และเผยแพร่ศาสนาได้…แต่จำกัดให้อยู่ในกลุ่ม คนจีน ก่อน
13. ตลาดหนังสือคึกคัก: ที่พักของพวกเขาเต็มไปด้วยผู้คนที่มาขอ หนังสือ และ ยา อยู่ตลอดเวลา
14. มาไกลเพื่อขอหนังสือ: บางคนเดินทางมา 3-4 วันจากต่างจังหวัดเพื่อมาหาพวกเขา!
15. หนังสือหมดสต็อก: ภายในสองเดือน พระคัมภีร์ที่นำมาด้วยก็หมดเกลี้ยง! (เป็นสัญญาณที่ดีว่าคนสนใจมาก)

⚔️ Section 2: ข้อจำกัด ความขัดแย้ง และการต่อสู้ (ค.ศ. 1828 - 1831)

เมื่อได้รับความนิยมมากเกินไป ก็เริ่มมีปัญหาตามมา

16. โรมันคาทอลิกอยู่ก่อนแล้ว: ก่อนหน้านั้น คริสตจักรโรมันคาทอลิกตั้งอยู่ในสยามมานานกว่า 100 ปี มีโบสถ์ 4 แห่งในกรุงเทพฯ และอีกหลายแห่ง
17. คนสยามเปลี่ยนศาสนาน้อย: คนสยามที่เปลี่ยนมานับถือคริสต์ (คาทอลิก) ยังมีจำนวนน้อย อาจเป็นเพราะกลัวถูกลงโทษ
18. สัญญาณอันตราย: ความสนใจในมิชชันนารีโปรเตสแตนต์ที่เพิ่มขึ้น ทำให้เกิดการลงโทษตามมา
19. โดนสั่งให้ออกนอกประเทศ: กรมพระคลัง (เสนาบดีต่างประเทศ) สั่งให้พ่อค้าชาวอังกฤษพาพวกเขาออกไป!
20. ใช้สิทธิ์ประท้วง: หมอสอนศาสนาไม่ยอมแพ้ อุทธรณ์โดยตรงและอ้างถึงสนธิสัญญา 2 ฉบับที่ทำกับอังกฤษ
21. ชนะคดี: การประท้วงได้ผล ทำให้ได้รับอนุญาตให้อยู่ต่อได้
22. แต่มีกฎเหล็ก: มีการสั่งห้าม แจกจ่ายหนังสือ (เหมือนถูกสั่งให้พูดได้อย่างเดียว แต่ห้ามแจกใบปลิว!)
23. ออกกฎหมายห้าม: มีพระราชกฤษฎีกาห้ามคนสยามรับหนังสือเกี่ยวกับศาสนาคริสต์
24. กงสุลซิลเวรายังคงเป็นโล่: ท่านกงสุลโปรตุเกสยังคงเป็นมิตรสำคัญที่ช่วยให้พวกเขาผ่านช่วงลำบากไปได้
25. งานแปลคือทางรอด: เมื่อแจกหนังสือไม่ได้ พวกเขาจึงพุ่งเป้าไปที่ การแปล และ การเรียนภาษา
26. เรียนภาษาเร็วปรื๋อ: ทั้งสองเรียนภาษาไทยเร็วมาก
27. ทีมงานแปลต่างชาติ: พวกเขาทำงานแปลผ่านคนจีน (ชื่อคิง) และชาวพม่า (ชื่อฮอน) ที่พอรู้ภาษาไทย
28. ผลงาน 6 เดือน: ภายในครึ่งปี พวกเขาแปลพระกิตติคุณ (Gospels) ทั้ง 4 เล่ม และพระธรรมโรมเป็นภาษาไทยสำเร็จ!
29. เริ่มทำพจนานุกรม: พวกเขายังเริ่มทำ พจนานุกรมอังกฤษ-ไทย ไปได้จนถึงตัวอักษร “R”
30. ทอมลินลาป่วย: ศาสนาจารย์ ทอมลิน ต้องเดินทางไปสิงคโปร์ใน ค.ศ. 1829 เพื่อพักฟื้นและจัดหายา/หนังสือ
31. กุตสลาฟไปสมรส: กุตสลาฟตามไปสิงคโปร์เพื่อนำงานไปตีพิมพ์ และสมรสกับ มิส มาเรีย เนเวล

💔 Section 3: โศกนาฏกรรมแห่งการทุ่มเทของกุตสลาฟ (ค.ศ. 1830 - 1831)

กุตสลาฟและภรรยาใหม่กลับมาเพื่อทุ่มเทงานแปลอย่างหนักจนเกิดโศกนาฏกรรม

32. กลับมาพร้อมภรรยา: กุตสลาฟกลับมาสยามพร้อมภรรยาในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1830
33. นักแปลตัวยง: พวกเขาหักโหมงานแปลจนไม่เป็นอันกินอันนอน
34. งานแปลระดับมาสเตอร์พีซ (ฉบับร่าง): ทั้งสองแปลพระคัมภีร์ เกือบทั้งหมด เป็นภาษาไทยสำเร็จ
35. งานแปลข้ามชาติ: พวกเขายังแปลพระคัมภีร์ส่วนใหญ่เป็นภาษา ลาว และ เขมร ด้วย
36. คู่มือภาษาก็มา: พวกเขายังทำพจนานุกรมและไวยากรณ์ภาษาไทยและเขมรเพิ่มเติม
37. สภาพอากาศสังหาร: อากาศที่ไม่คุ้นเคยและงานหนักทำให้สุขภาพทรุดโทรม
38. โศกนาฏกรรม: มิสซิส กุตสลาฟ เสียชีวิตในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1831 หลังคลอดลูกสาวฝาแฝดได้ไม่กี่ชั่วโมง (ลูกสาวคนหนึ่งก็เสียชีวิต)
39. สุสานแรกสุด: ร่างของท่านถูกฝังที่บริเวณทางเหนือของสถานกงสุลโปรตุเกส (ได้รับอนุญาตพิเศษ)
40. ที่ดินศักดิ์สิทธิ์: บริเวณนั้นจึงกลายเป็นสุสานแห่งแรกสำหรับหมอสอนศาสนาโปรเตสแตนต์ (ต่อมาถูกย้ายไปสุสานใหม่ใน ค.ศ. 1893)
41. ความเศร้าโศก: กุตสลาฟเสียใจมาก และสุขภาพก็ย่ำแย่ลง
42. ย้ายภารกิจไปจีน: ท่านจำใจต้องเดินทางออกจากสยามไปประเทศจีนในวันที่ 3 มิถุนายน ค.ศ. 1831
43. เปลี่ยนสัญชาติเพื่อเข้าจีน: ท่านถึงขนาดต้องเปลี่ยนสัญชาติเป็นคนของจักรวรรดิอันศักดิ์สิทธิ์และมีชื่อจีนว่า ชื่อหลี่ เพื่อให้เข้าถึงคนจีนได้ง่ายขึ้น
44. ไม่ได้กลับมาสยาม: หลังจากออกจากสยาม ท่านก็ไม่กลับมาอีกเลย
45. ผู้เปลี่ยนศาสนาคนแรกที่ชัดเจน: ผู้ที่กุตสลาฟทำพิธีบัพติศมาให้ในสยามโดยตรงมีเพียงคนเดียว คือ บุ้งตี้ ชาวจีน
46. มรดกงานแปล: งานแปลของกุตสลาฟแม้จะยังไม่สมบูรณ์ แต่เป็นรากฐานสำคัญให้คนรุ่นหลังทำต่อ
47. แท่นพิมพ์ถูกส่งต่อ: ตัวพิมพ์ภาษาไทยรุ่นแรก ๆ ที่อยู่ที่สิงคโปร์ (ซึ่งกุตสลาฟเคยใช้) ถูกส่งต่อให้กับคณะมิชชันนารีอเมริกัน

🇺🇸 Section 4: กองหนุนจากอเมริกา และ 3 คณะพันธกิจหลัก (ค.ศ. 1831 - 1840)

เมื่อสยามส่งสัญญาณว่าน่าสนใจ คณะมิชชันนารีในอเมริกาก็เข้ามารับไม้ต่อ

48. คำร้องขอความช่วยเหลือข้ามทวีป: กุตสลาฟและทอมลินได้ส่งคำร้องขอหมอสอนศาสนาไปยังคริสตจักรในอเมริกา
49. ช่องทางพิเศษ: คำร้องนี้ไปถึงอเมริกาพร้อมกับ แฝดสยาม (อิน-จัน) ที่เดินทางไปแสดงตัวที่นั่นใน ค.ศ. 1829
50. นักรบชุดขาวคนแรกของอเมริกา: ศาสนาจารย์ เดวิด อาบีล, เอ็ม.ดี. เดินทางมาถึงในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1831
51. มาถึงช้าไป 12 วัน: อาบีลมาถึงสยามหลังจากกุตสลาฟเดินทางออกไปแค่ 12 วัน
52. พบกับทอมลิน: อาบีลเข้าพักในบ้านของกงสุลโปรตุเกสที่เพิ่งว่างลง
53. ความนิยมยังพุ่ง: อาบีลพบว่าผู้คนก็ยังต้องการหนังสือเหมือนเดิม
54. พระภิกษุสนใจ: ท่านรายงานว่ามีพระภิกษุรูปหนึ่งคัดลอกพระคัมภีร์ใหม่ไปจำนวนมาก!
55. เปิดโบสถ์เล็ก ๆ: ท่านจัดตั้งที่นมัสการในบ้าน โดยใช้ภาษาจีนประกอบพิธีทุกวันอาทิตย์
56. บุ้งตี้กลับมาช่วย: บุ้งตี้ (คนจีนที่กุตสลาฟให้บัพติศมา) กลับมาจากจีนและกลายเป็นผู้ช่วยสำคัญของอาบีล
57. รายงานเร่งด่วนถึงอเมริกา: อาบีลรายงานว่ากรุงเทพฯ เป็นศูนย์กลางพันธกิจที่ “ควรรักษาไว้เป็นอย่างยิ่ง”
58. ต้องมาให้เร็วที่สุด: ท่านขอให้ส่งหมอสอนศาสนามา 2-3 คนเป็นการเร่งด่วน (เหมือนส่งสัญญาณ SOS)
59. ปัญหาไข้เรื้อรัง: น้ำท่วมและอากาศทำให้ท่านเป็นไข้เรื้อรัง (โรคยอดฮิตของชาวต่างชาติในยุคนั้น)
60. ลาพักฟื้นครั้งแรก: อาบีลต้องเดินทางไปสิงคโปร์เพื่อพักฟื้นในต้นปี ค.ศ. 1832
61. กลับมาลองสู้ใหม่: ท่านกลับมาถึงบางกอกในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1832
62. ห้ามแจกหนังสือรอบสอง: มีพระราชกฤษฎีกาห้ามแจกจ่ายหนังสือออกมาอีก
63. เทคนิคการแจกจ่าย: ท่านจึงใช้วิธีแจกจ่ายให้กับผู้คนบน เรือกว่า 50 ลำ ที่จะเดินทางไปจีน!
64. การจากลาครั้งสุดท้าย: อาบีลไม่สามารถทนไข้เรื้อรังได้อีก จึงต้องเดินทางออกจากสยามไปอังกฤษ/อเมริกาใน ค.ศ. 1833
65. มิชชันนารีแบ๊บติสท์มา: ศาสนาจารย์ จอห์น เทเลอร์ โจนส์, ดี.ดี. กับภรรยา ถูกย้ายมาจากพม่าเพื่อตอบรับคำวิงวอน
66. รับช่วงต่อพจนานุกรม: ดร. โจนส์ได้รับพจนานุกรมอังกฤษ-ไทยที่กุตสลาฟเริ่มทำไว้
67. ที่ดินถัดไป: โจนส์ได้รับการช่วยเหลือจากกงสุลซิลเวราให้เช่าที่ดินที่ติดกับสถานกงสุล (ที่ดินนี้ต่อมาขายต่อให้คณะแบ๊บติสท์)
68. การก่อตั้งคณะเพรสไบทีเรียน: ใน ค.ศ. 1837 มีการก่อตั้งคณะกรรมการพันธกิจคริสตจักรเพรสไบทีเรียนโพ้นทะเล
69. เพรสไบทีเรียนคนแรกมา: ศาสนาจารย์ วิลเลียม พี. บูเอล กับภรรยา เดินทางมาถึงสยามในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1840
70. พันธกิจครบ 3 คณะ: การมาของบูเอลทำให้สมาคมมิชชันนารีอเมริกัน 3 สมาคมเข้ามาทำพันธกิจในสยาม
    • 1. A.B.C.F.M. (อาบีล)
    • 2. แบ๊บติสท์ (โจนส์)
    • 3. เพรสไบทีเรียน (บูเอล)

💡 Section 5: มรดกสำคัญที่ไม่ใช่แค่ศาสนา (The Legacies)

ผลกระทบของการมาถึงของพวกเขาไม่ได้จำกัดอยู่แค่เรื่องศาสนา แต่เป็นรากฐานด้านภาษาและการแพทย์

71. การมาถึงของแท่นพิมพ์: ตัวพิมพ์ภาษาไทยรุ่นแรกถูกนำมาที่สิงคโปร์โดยศาสนาจารย์ โรเบิร์ต เบิร์น
72. ตัวพิมพ์เปลี่ยนมือ: หลังจากคุณเบิร์นเสียชีวิต ตัวพิมพ์ก็ถูกขายต่อให้คณะ A.B.C.F.M.
73. ดร.บรัดเลย์: ดร. แดน บีช บรัดเลย์ ได้รับแท่นพิมพ์กับตัวพิมพ์นี้
74. การปฏิวัติการพิมพ์ไทย: ดร. บรัดเลย์ นำแท่นพิมพ์มาที่บางกอกใน ค.ศ. 1835 (นี่คือจุดกำเนิดของอุตสาหกรรมการพิมพ์และหนังสือพิมพ์ภาษาไทยสมัยใหม่!)
75. รากฐานภาษาไทย: งานแปลพระคัมภีร์และพจนานุกรมที่กุตสลาฟเริ่มไว้ กลายเป็นฐานให้คนรุ่นหลังทำงานภาษาไทยต่อ
76. ความยืดหยุ่นทางวัฒนธรรม: แม้จะมีข้อห้ามแจกหนังสือ แต่พวกเขาก็ยังคงสามารถดำเนินงานสอนศาสนาผ่านภาษาจีนและการสนทนา
77. ความสำคัญของยา: การนำ ยา มาแจกจ่ายควบคู่กับหนังสือ ดึงดูดผู้คนให้เข้ามารับฟังคำสอน (เปรียบเหมือนการใช้การแพทย์เป็นประตูเปิดบ้าน)
78. ความทุ่มเทสู่ความตาย: การที่มิสซิส กุตสลาฟ เสียชีวิตจากการหักโหมงานแปล แสดงให้เห็นถึงความมุ่งมั่นที่ไม่ธรรมดาของผู้บุกเบิกในยุคนั้น
79. การทำงานร่วมกับชาวต่างชาติ: หมอสอนศาสนาต้องพึ่งพาคนกลาง (เช่น คิง, ฮอน) ในการทำงานแปลภาษา เพราะยังไม่มีคนสยามที่เชี่ยวชาญพอ
80. กงสุลที่เป็นสะพาน: ท่านซิลเวรา กงสุลโปรตุเกส ได้ทำหน้าที่เป็น สะพานเชื่อม ระหว่างคณะมิชชันนารีกับรัฐบาลสยาม และยังช่วยจัดหาที่พัก/ที่ดินให้พวกเขาด้วย

💯 Bonus: สรุปฉบับกระชับ (The Big Picture)

81. ผู้บุกเบิกทางความคิด (ปี 1818): มิสซิส แอน จัดสัน
82. ผู้บุกเบิกภาคปฏิบัติ (ปี 1828): ศาสนาจารย์ กุตสลาฟ และ ทอมลิน
83. ผู้บุกเบิกชาวอเมริกัน (ปี 1831): ศาสนาจารย์ เดวิด อาบีล
84. ผู้บุกเบิกด้านการพิมพ์ (ปี 1835): ดร. แดน บีช บรัดเลย์
85. ผู้บุกเบิกคณะแบ๊บติสท์ (ปี 1833): ศาสนาจารย์ จอห์น เทเลอร์ โจนส์
86. ผู้บุกเบิกคณะเพรสไบทีเรียน (ปี 1840): ศาสนาจารย์ วิลเลียม พี. บูเอล
87. ศูนย์กลางในยุคแรก: กรุงเทพฯ (บางกอก)
88. กลุ่มเป้าหมายหลักในยุคแรก: ชุมชนคนจีน
89. เครื่องมือหลัก (ก่อนโดนห้าม): พระคัมภีร์และยา
90. งานมรดกที่สำคัญที่สุด: การแปลพระคัมภีร์และพจนานุกรม
91. ผลกระทบต่อพื้นที่: การกำหนดเขตสุสานโปรเตสแตนต์
92. ความยากลำบากหลัก: สุขภาพ (ไข้เรื้อรัง) และข้อจำกัดจากรัฐบาล
93. แรงจูงใจในการมา: คำวิงวอนจากผู้บุกเบิกรุ่นแรก (กุตสลาฟ/ทอมลิน)
94. จุดเด่นของกุตสลาฟ: ทักษะด้านภาษา (แปลได้หลายภาษา) และการทุ่มเทถึงขีดสุด
95. การเป็นจุดสนใจ: มิชชันนารีเป็นที่สนใจมาก จนต้องมีการออกพระราชกฤษฎีกาห้ามถึง 2 ครั้ง
96. มิตรภาพที่แข็งแกร่ง: ความช่วยเหลือจากกงสุลโปรตุเกสถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้พวกเขายืนหยัดอยู่ได้
97. การสละชีวิต: มิสซิส กุตสลาฟ ถือเป็นการเสียสละชีวิตเพื่อพันธกิจครั้งสำคัญในช่วงแรก
98. รากฐานที่มั่นคง: แม้ผู้ที่เปลี่ยนศาสนาโดยตรงจะมีน้อย แต่การเข้ามาของ 3 คณะหลักจากอเมริกาถือเป็นการวางรากฐานระยะยาว
99. การเริ่มต้นของ “หมอสอนศาสนา”: พวกเขาไม่ได้มาแค่สอนศาสนา แต่มาพร้อมกับ การแพทย์ ซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญในการเปิดใจผู้คน
100. จากศูนย์สู่สาม: สยามกลายเป็นพื้นที่ที่มีคณะมิชชันนารีหลัก 3 คณะจากอเมริกาเข้ามาทำงานในเวลาเดียวกัน ถือเป็นจุดเริ่มต้นของศตวรรษแห่งการเผยแพร่ศาสนาโปรเตสแตนต์ในสยาม!

CH2

สรุป 100 ประเด็นสำคัญ: การบุกเบิกของคณะมิชชันนารีอเมริกันในสยาม (ค.ศ. 1831–1893)

🚀 ส่วนที่ 1: การมาถึงและการก่อตั้งภารกิจ (The Pioneering Journey)

นี่คือจุดเริ่มต้นของคณะเผยแพร่ศาสนาที่เดินทางมาไกลเพื่อนำความรู้และวิทยาการใหม่ ๆ มาสู่สยาม!

1. จุดเริ่มต้นของภารกิจนี้ในสยามเกิดขึ้นตามคำร้องขออย่างจริงใจจาก ศาสนาจารย์คาร์ล กุตสลาฟ และ ศาสนาจารย์เจคอบ ทอมลิน [cite: 231, 226]
2. คณะกรรมาธิการพันธกิจคริสตจักรโพ้นทะเลแห่งอเมริกา (ABCFM) เป็นหน่วยงานที่ตัดสินใจเลือกอาณาจักรสยามเป็นพื้นที่เผยแพร่ศาสนา [cite: 231]
3. ศาสนาจารย์ เดวิด อาบีล, เอ็ม. ดี. (Dr. David Abeel) เดินทางถึงสิงคโปร์พอดีกับที่ ศาสนาจารย์ทอมลิน กำลังจะไปบางกอกเป็นครั้งที่สอง [cite: 234]
4. กัปตันเรือยอมออกเดินทางล่าช้าถึงสามวัน เพื่ออำนวยความสะดวกให้ Dr. Abeel เดินทางไปพร้อมกับ Mr. Tomlin [cite: 234]
5. ทั้งสองท่านเดินทางมาถึงสยามในวันที่ 30 มิถุนายน ค.ศ. 1831 [cite: 234]
6. การมาถึงของพวกเขาเกิดขึ้นไม่นานหลังจากที่ Mr. Gutzlaff เพื่อนร่วมงานคนสำคัญ ได้เดินทางไปจีนเพราะหมดหวังจากปัญหาสุขภาพและการจากไปของภรรยา [cite: 234]
7. Mr. Gutzlaff ใช้เวลาอยู่ในสยามเพียงสามปีเท่านั้น ก่อนจะเดินทางไปบุกเบิกงานในจีน [cite: 234]
8. ตลอดสามปีที่ Mr. Gutzlaff อยู่ในสยาม ท่านทำพิธีบัพติศมา (พิธีรับเข้าเป็นคริสต์ศาสนิกชน) ให้กับผู้เปลี่ยนศาสนาได้เพียงคนเดียว คือ “บุ้งตี้” (Bung Tee) [cite: 234]
9. ผู้มาใหม่พบว่า ชาวสยามและชาวจีนในพื้นที่ต่างกระตือรือร้นที่จะได้รับ หนังสือ และ ยารักษาโรค ที่พวกเขานำมาด้วย [cite: 237]
10. ทั้งสองท่านทำงานอย่างมุ่งมั่นเพื่อชาวสยามและชาวจีน โดยไม่เลือกปฏิบัติว่าจะเป็นชนชั้นสูงหรือชนชั้นต่ำ [cite: 237]
11. หกเดือนต่อมา Mr. Tomlin ก็ถูกเรียกตัวกลับไป [cite: 237]
12. Dr. Abeel ต้องเดินทางจากสยามไปสิงคโปร์เพื่อฟื้นฟูสุขภาพ [cite: 237]
13. เมื่อกลับมาสยาม Dr. Abeel ก็ทำงานหนักจนถึงวันที่ 5 พฤศจิกายน ค.ศ. 1832 ก่อนที่สุขภาพจะทรุดโทรมจนต้องทิ้งงานไปในที่สุด [cite: 237]
14. หมอสอนศาสนารุ่นใหม่จากคณะ ABCFM คือ ศาสนาจารย์ ชาร์ลส์ โรบินสัน และ ศาสนาจารย์ สตีเฟน จอห์นสัน กับภรรยา [cite: 238]
15. พวกเขาออกเดินทางจากบอสตันในวันที่ 11 มิถุนายน ค.ศ. 1833 แต่ต้องติดอยู่ที่สิงคโปร์นานถึง 9 เดือนเพื่อรอเรือ [cite: 238]
16. คณะนี้เดินทางถึงบางกอกในวันที่ 25 กรกฎาคม ค.ศ. 1834 ใช้เวลาเดินทางรวมแล้วมากกว่าหนึ่งปี [cite: 238]
17. คุณจอห์นสันเริ่มทำงานทันทีในหมู่ชาวจีน [cite: 238]
18. คุณโรบินสันทำงานกับชาวสยาม [cite: 238]
19. เนื่องจากคณะแบ๊บติสท์เน้นทำงานกับชาวจีนแต้จิ๋ว (Teochew) คณะ ABCFM จึงเน้นทำงานกับชาวจีนฮกเกี้ยน (Hokkien) แทน [cite: 238, 239]
20. ทั้งสองเช่าที่ดินได้จากข้าราชการคนหนึ่งชื่อ นายกลิ่น [cite: 240]
21. ที่ดินที่เช่ามีขนาดประมาณ 33 ตารางหลา ตั้งอยู่ทางซ้ายมือด้านเหนือของ วัดเกาะ และอยู่ใกล้ตลาด [cite: 240]
22. ทำเลที่ตั้งติดตลาดทำให้เป็น “สถานที่ที่ดีเยี่ยมในการติดต่อกับผู้คนทั่วไป” [cite: 240]
23. อย่างไรก็ดี ที่ดินผืนนี้ถูกมองว่าเป็น “พื้นที่ไร้ประโยชน์” และไม่เหมาะสำหรับเป็นที่อยู่อาศัยของครอบครัวมิชชันนารี [cite: 240]
24. บ้านสองหลังที่สร้างอย่างรวดเร็วเป็นโรงนาหยาบ ๆ บนที่ดินผืนนี้ กลายเป็นที่อยู่ของครอบครัวศาสนาจารย์ทั้งสอง [cite: 240]

🌟 ส่วนที่ 2: หมอบรัดเลย์: แพทย์ผู้บุกเบิกและผู้ให้ (The Great Pioneer: Dr. Bradley)

ถ้าพูดถึงมิชชันนารีในสยาม ไม่มีใครไม่รู้จักชายผู้ทุ่มเทให้กับงานทางการแพทย์และการพิมพ์ท่านนี้!

25. นายแพทย์ แดน บีช บรัดเลย์, เอ็ม. ดี. (Dr. Dan Beach Bradley) และภรรยา เดินทางมาพร้อมกับครอบครัว ศาสนาจารย์วิลเลียม ดีน (คณะแบ๊บติสท์) ในช่วงฤดูร้อนของปี 1834 [cite: 240, 241]
26. ทั้งหมดต้องรออยู่ที่สิงคโปร์นาน ทำให้ทารกสองคนถือกำเนิดที่นั่น [cite: 241]
27. ทารกชายของครอบครัวบรัดเลย์มีชีวิตอยู่ได้เพียงไม่กี่ชั่วโมง [cite: 241]
28. ภรรยาของ Dr. Dean ป่วยหนักและกำลังจะเสียชีวิต [cite: 245]
29. การทดลองที่กล้าหาญครั้งแรก: Dr. Bradley พยายามทดลองใช้โลหิตของสามีเพื่อช่วยชีวิตภรรยาที่กำลังจะตาย แม้ว่าในยุคนั้น “วิทยาศาสตร์การแพทย์ยังไม่เปิดให้การถ่ายโลหิตเป็นเรื่องปกติ” [cite: 245]
30. ทารกหญิงชื่อ มาทิลดา ดีน รอดชีวิต แต่ผู้เป็นมารดาเสียชีวิต [cite: 245]
31. หมอบรัดเลย์กับภรรยาจึงรับอุปการะ มาทิลดา ดีน ไว้เป็นลูกบุญธรรม [cite: 245]
32. หมอบรัดเลย์และครอบครัวเดินทางถึงสยามในวันที่ 18 กรกฎาคม ค.ศ. 1835 [cite: 245]
33. พวกเขาถูกกำหนดให้มีบทบาทสำคัญยิ่งในงานเผยแพร่ศาสนาในอาณาจักรสยาม [cite: 245]
34. เมื่อเดินทางมาถึง หมอบรัดเลย์ได้เปิด ห้องพยาบาล ขึ้นห้องหนึ่งที่ด้านล่างของบ้านจอห์นสัน [cite: 246]
35. ท่านทุ่มเททำงานด้วยความศรัทธา ความกระตือรือร้น และความแข็งขัน โดยไม่ย่อท้อต่อความเจ็บป่วยหรืออากาศร้อน [cite: 246]
36. งานของท่านรวมถึง การสอนศาสนา, เขียนหนังสือ, แปล, พิมพ์, และงานด้านการแพทย์ [cite: 246]
37. Dr. Bradley ทำงานอย่างไม่หยุดยั้งจนกระทั่งถึงแก่กรรมในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1873—รวมระยะเวลาการทำงานในสยามถึง 38 ปี [cite: 246]
38. เพียง 10 วันหลังจากท่านเดินทางมาถึงสยาม ท่านก็ได้รับสารจากพระศรีพิพัฒ (ต่อมาคือสมเด็จองค์น้อย) [cite: 249]
39. สารดังกล่าวเป็นพระราชประสงค์ของพระเจ้าแผ่นดินให้ท่านใช้ความรู้แพทย์รักษา ทาส และ เชลย ที่ล้มป่วยด้วยโรคฝีดาษกับอหิวาตกโรค [cite: 249]
40. เชื้อพระวงศ์ผู้แปลพยายามอธิบายอย่างระมัดระวังว่า นี่เป็นการขอให้ทดสอบทักษะของแพทย์ใหม่ ก่อนจะให้รักษาเจ้านายชั้นสูง [cite: 249]
41. การแพทย์ vs. โหราศาสตร์: ผู้แปลชาวสยามมีความรู้สึกไม่ดีต่อทักษะของหมอบรัดเลย์ เพราะท่านยอมรับว่า “ไม่สามารถบอกได้ว่าคนไข้จะหายหรือไม่ ถ้าเพียงแต่ใช้สายตามองเท่านั้น” [cite: 249]
42. นี่เป็นเรื่องที่แพทย์ชาวสยามในขณะนั้นที่ผสมผสานการแพทย์กับโหราศาสตร์สามารถทำได้ [cite: 249]
43. หมอบรัดเลย์ไม่จำเป็นต้องพึ่งพาการยอมรับจากพระมหากษัตริย์ เพราะห้องพยาบาลของท่านเป็นที่รู้จักดีอยู่แล้ว [cite: 249]
44. ห้องพยาบาลของท่านมีคนไข้มาตรวจรักษาประมาณ 100 คนต่อวัน [cite: 249]
45. คนไข้ส่วนใหญ่คือชาวจีน ทำให้คุณจอห์นสันใช้โอกาสนี้สอนศาสนาแก่พวกเขาได้ด้วย [cite: 249]
46. หมอบรัดเลย์เป็นคนที่มีการจัดการที่ดี สามารถดูแลคนไข้จำนวนมากได้อย่างง่ายดาย [cite: 250]
47. องค์กรเล็กๆ ที่ยิ่งใหญ่: งานประจำวันมีการแบ่งหน้าที่ชัดเจน: ภรรยาและผู้ช่วยหญิงดูแลยาฝ่ายหญิง, นายจอห์น (คนจีน) ดูแลฝ่ายชาย, หมอบรัดเลย์คุมภาพรวม, และ ครูชาวสยาม คอยเขียนข้อความจากพระคัมภีร์บนด้านหลังกระดาษที่แจกให้กับคนไข้ [cite: 251]

🌊 ส่วนที่ 3: วิกฤตและการเดินทางครั้งใหม่ (The Crisis and New Mission Center)

ความนิยมที่เพิ่มขึ้นทำให้เกิดความริษยา และเหตุการณ์ไม่คาดฝันก็บังคับให้พวกเขาต้องย้ายฐานปฏิบัติการ!

48. ความนิยมที่เพิ่มขึ้นของหมอสอนศาสนาและการช่วยเหลือผู้คนอย่างเปิดกว้าง ทำให้เกิดความริษยาในหมู่คน [cite: 252]
49. นายกลิ่น (เจ้าของที่ดิน) เริ่มกลัวพระราชอำนาจ เพราะให้ชาวต่างชาติเช่าที่ดินโดยไม่ได้รับอนุญาต จึงเร่งเร้าให้ย้ายออก [cite: 252]
50. พวกมิชชันนารีพยายามขอความเห็นชอบจากกรมพระคลังเพื่อพำนักต่อ โดยได้รับความช่วยเหลือจากคุณฮันเตอร์ พ่อค้าอังกฤษผู้มีอิทธิพล [cite: 252, 255]
51. เกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝันเมื่อกัปตันเวลล่าร์ เพื่อนของคุณฮันเตอร์ ได้เข้าไป ยิงนกหลายตัวในเขตวัด (วัดเกาะ) [cite: 255]
52. พระภิกษุพากันตื่นตระหนก เพราะศาสนาพุทธสอนเรื่องความศักดิ์สิทธิ์ของทุกชีวิต การกระทำนี้จึงถือเป็นการดูหมิ่นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ [cite: 255]
53. กัปตันเวลล่าร์ถูกทำร้ายอาการสาหัส [cite: 255]
54. คุณฮันเตอร์ยื่นข้อเรียกร้องต่อรัฐบาลสยาม และถึงกับ ข่มขู่ที่จะให้อังกฤษยึดสยามเป็นเมืองขึ้น เพื่อเรียกร้องความเป็นธรรมให้เพื่อน [cite: 255]
55. แม้หมอสอนศาสนาจะไม่มีส่วนเกี่ยวข้อง แต่เหตุการณ์นี้ก็ไม่ได้ช่วยสนับสนุนฝ่ายพวกเขาเลย [cite: 255]
56. หลังเจรจาเกือบหนึ่งเดือน ทางสยามยื่นคำขาดให้พวกเขาย้ายออกจากที่ดินภายใน 5 วัน [cite: 255]
57. เหตุผลเร่งด่วนคือ พระเจ้าแผ่นดินจะเสด็จพระราชดำเนินมายังตลาดวัดเกาะพอดี [cite: 255]
58. ช่วงเวลานั้นเป็นเวลาที่น่าเศร้าและทุกข์ใจอย่างยิ่ง เพราะต้องหาที่พักให้กับครอบครัวถึงสามครอบครัว [cite: 255]
59. ยิ่งไปกว่านั้น ทารกหญิงของครอบครัวจอห์นสันกำลังนอนป่วยหนัก [cite: 255]
60. พวกเขาตัดสินใจย้ายออกในวันที่ 5 ตุลาคม ซึ่งเป็นวันสุดท้ายที่ได้รับอนุญาต [cite: 255]
61. ในวันถัดมา (6 ตุลาคม) หนูน้อยแมรี่ จอห์นสัน ลูกสาววัยทารกก็ได้เสียชีวิตลง [cite: 255]
62. แมรี่ จอห์นสัน ถูกฝังอยู่ข้างหลุมศพของภรรยา Mr. Gutzlaff และลูกๆ ของมิชชันนารีท่านอื่น [cite: 255]
63. ครอบครัวโรบินสันย้ายไปอยู่ที่บ้านโปรตุเกสเล็ก ๆ ใกล้คณะแบ๊บติสท์ [cite: 255]
64. ครอบครัวจอห์นสันย้ายไปอยู่ เรือนแพ ที่จอดอยู่หน้าโบสถ์ซันตา ครูช [cite: 255]
65. หมอบรัดเลย์ ภรรยา และมาทิลดา (ลูกบุญธรรม) เช่าบ้านหลังเล็กอยู่ในหมู่บ้านคาทอลิกซันตา ครูช [cite: 255]
66. เรือนแพที่จอห์นสันซื้อไว้ถูกใช้เป็น สถานพยาบาลลอยน้ำ (Floating Dispensary) [cite: 255]
67. บ้านที่หมอบรัดเลย์เช่าอยู่มีขนาดเพียง 12 x 25 ฟุต แต่พวกเขาได้ต่อเฉลียงเพิ่มเพื่อใช้เป็นห้องพยาบาล [cite: 255, 259]
68. สถานที่แห่งใหม่ที่เลือกเป็นของกรมพระคลัง ตั้งอยู่ตรงข้ามลำคลองใกล้บ้านเช่าของหมอบรัดเลย์ [cite: 260]
69. กรมพระคลังสัญญาว่าจะสร้างบ้านให้สองหลัง โดยจ่ายค่าเช่าเดือนละ 65 บาท [cite: 260]
70. บ้านหลังใหม่เป็นบ้านไม้ทรงสูงสองชั้น หลังคามุงกระเบื้อง แม้จะสร้างอย่างหยาบ ๆ แต่ก็อยู่สบาย [cite: 260]
71. บ้านทั้งสองหลังสร้างเสร็จในปี ค.ศ. 1838 และเป็นที่ตั้งของคริสตจักรคอนเกร็กเกชันแนลนานถึง 15 ปี [cite: 260]

💡 ส่วนที่ 4: การปฏิรูปทางการแพทย์และการพิมพ์ (Medical & Printing Revolution)

การแพทย์แผนใหม่และการพิมพ์กลายเป็นอาวุธสำคัญที่มิชชันนารีใช้ในการเปลี่ยนแปลงสยาม!

72. มิตรภาพที่ดีก่อตัวขึ้นระหว่าง หมอบรัดเลย์ กับ หลวงนายสิทธิ์ บุตรชายของกรมพระคลัง [cite: 261]
73. หลวงนายสิทธิ์เป็นผู้สร้าง เรือใบสองเสาลำแรกในสยาม ชื่อว่า “อารีล” ในปี ค.ศ. 1835 [cite: 261]
74. หมอบรัดเลย์เคยป่วยเป็นโรคบิดอย่างหนัก ต้องใช้เวลาถึง 4 ปีจึงจะสามารถรักษาให้หายขาดได้ [cite: 261]
75. Dr. Bradley นำ แท่นพิมพ์ ของคณะ ABCFM จากสิงคโปร์มายังบางกอกด้วย [cite: 262]
76. ท่านใช้เวลาถึงหนึ่งปีหลังจากมาถึงสยามจึงสามารถตั้งโรงพิมพ์และเริ่มพิมพ์งานได้ [cite: 262]
77. สิ่งพิมพ์ยุคแรกๆ: งานพิมพ์ชุดแรกในภาษาสยามคือแผ่นพิมพ์ 8 หน้าเกี่ยวกับเรื่องย่อของบัญญัติสิบประการ, บทสวดสั้น ๆ และเพลงอนุโมทนา [cite: 262]
78. ตัวอักษร (Siamese types) ที่ใช้ทำมาจากเบงกอล และทั้งแท่นพิมพ์กับตัวอักษรก็ถูกวิจารณ์ว่า “น่าเกลียดมาก” [cite: 262]
79. ในปี ค.ศ. 1836 คณะมิชชันแบ๊บติสท์ได้รับแท่นพิมพ์ที่มีเครื่องไม้เครื่องมือพร้อมบริบูรณ์ก่อน [cite: 265]
80. ในปีต่อมา (ค.ศ. 1837) คณะ ABCFM ก็ได้รับแท่นพิมพ์ใหม่สองแท่นที่สมบูรณ์แบบ [cite: 265]
81. งานพิมพ์ถือเป็น “องค์ประกอบสำคัญยิ่ง” ต่องานพันธกิจคริสตจักรในสยาม [cite: 266]
82. สำนักพิมพ์ของมิชชันนารีเป็นผู้พิมพ์ พระราชกฤษฎีกาประกาศเลิกฝิ่น ของรัฐบาลสยาม ในวันที่ 27 เมษายน ค.ศ. 1839 [cite: 266]
83. พระราชกฤษฎีกาเลิกฝิ่นฉบับนี้นับเป็น เอกสารรัฐบาลฉบับแรกที่พิมพ์ในอาณาจักรสยาม โดยพิมพ์จำนวน 9,000 ฉบับ [cite: 266]
84. การผ่าตัดครั้งแรกในสยาม: ในปี ค.ศ. 1837 มีงานฉลองถวายวัดของกรมพระคลังเกิดปืนระเบิด มีผู้บาดเจ็บล้มตายจำนวนมาก [cite: 267]
85. คืนนั้น หมอบรัดเลย์ประสบความสำเร็จในการ ตัดแขนของพระภิกษุรูปหนึ่ง [cite: 267]
86. การผ่าตัดแบบสมัยใหม่ครั้งนี้ เชื่อกันว่าเป็นการกระทำเป็นครั้งแรกในอาณาจักรสยาม [cite: 267]
87. ผู้คนต้องการยารักษาโรคและหนังสือสอนศาสนาที่แจกจ่ายฟรีจากหมอสอนศาสนาอย่างมาก [cite: 268]
88. ในช่วงปีแรกๆ คนสยามไม่ให้ความสนใจการเปลี่ยนศาสนา เพราะ ความเกรงกลัวต่อโทษทัณฑ์จากพระเจ้าแผ่นดิน [cite: 268]
89. ช่วงเวลานั้นเป็นช่วงก่อนที่จะมีการออกพระราชกฤษฎีกาเกี่ยวกับ เสรีภาพทางศาสนา [cite: 268]
90. คนจีนที่เข้ามาตั้งรกรากในสยามมีความกลัวน้อยกว่า และได้รับเสรีภาพทางมโนธรรมอย่างเต็มที่ [cite: 269]
91. มีเพียงความไม่พอใจจากญาติพี่น้องเท่านั้นที่คนจีนเกรงกลัวหากเปลี่ยนศาสนา จึงมีการเปลี่ยนศาสนาในหมู่คนจีน [cite: 269]
92. คริสตจักรแบ๊บติสท์จีนแห่งแรกถูกจัดตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1837 โดยมีสมาชิก 11 คน [cite: 269]

🩺 ส่วนที่ 5: การต่อสู้กับโรคระบาดและการเปลี่ยนแปลงสู่ยุคใหม่ (Vaccination and Legacy)

การต่อสู้กับโรคฝีดาษคือเครื่องพิสูจน์ความอดทน และการสอนเจ้าฟ้ามงกุฎคือจุดเปลี่ยนสำคัญของประเทศ!

93. ปี ค.ศ. 1838 เป็นปีที่ Dr. Bradley ประสบความสำเร็จเป็นครั้งแรกในการ ปลูกฝีป้องกันฝีดาษ (Smallpox Vaccination) [cite: 273]
94. โรคฝีดาษระบาดอย่างรุนแรงในบางกอก และทำให้คนตายมากมายในทุก ๆ ปี [cite: 273]
95. ความพยายามในการปลูกฝีมีมาหลายปีแต่ไม่สำเร็จ [cite: 273]
96. พวกมิชชันนารีตัดสินใจปลูกฝีให้กับลูกของตนเองได้สำเร็จโดยนำเชื้อมาจากคนไข้ที่เป็นโรคฝีดาษ (ทำไปด้วยความสิ้นหวัง) [cite: 273]
97. กษัตริย์ทรงสนพระทัย: สมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ทรงสนใจอย่างยิ่ง และทรงส่งหัวหน้าหมอหลวงไปพบแพทย์ของมิชชันนารีเพื่อศึกษาการปลูกฝี [cite: 273]
98. ในปีถัดมา พระองค์พระราชทานเงินพิเศษหลายพันบาทแก่หมอหลวงและหมอบรัดเลย์สำหรับงานปลูกฝีร่วมกันเป็นเวลาสามเดือน [cite: 273]
99. ความสำเร็จครั้งใหญ่: ปี ค.ศ. 1840 นับว่าเป็นปีที่การปลูกฝีประสบความสำเร็จอย่างแท้จริงในอาณาจักรสยาม [cite: 273]
100. จุดเปลี่ยนทางการเมือง: ในปี ค.ศ. 1845 เจ้าฟ้ามงกุฎ (ต่อมาคือ รัชกาลที่ 4) ทรงเชิญ ศาสนาจารย์ เจสซี คาสเวลล์ มาเป็นพระอาจารย์ส่วนพระองค์ [cite: 282]
101. การสอนศาสนาในวัง: เจ้าฟ้ามงกุฎทรงกระตือรือร้นที่จะศึกษามากจนถึงกับอนุญาตให้ Mr. Caswell ใช้ห้องในบริเวณวัดบวรนิเวศ (ที่พระองค์เป็นเจ้าอาวาส) เป็นที่สอนศาสนาและแจกจ่ายหนังสือได้ [cite: 282]
102. การสอนนี้ดำเนินไปกว่าหนึ่งปีครึ่ง ซึ่งเชื่อมโยงอนาคตของสยามเข้ากับครูสอนศาสนาผู้เคร่งครัดและนักเรียนผู้ขยันขันแข็ง [cite: 283]
103. ศาสนาจารย์ คาสเวลล์ ได้ถวายงานแก่เจ้าฟ้ามงกุฎในครั้งยังทรงผนวช โดยเสนอแนวคิดเสรีนิยมที่รัฐบาลควรมี รวมถึง เสรีภาพทางศาสนา [cite: 290]
104. เมื่อจีนเริ่มเปิดประเทศในปี ค.ศ. 1846 คณะ ABCFM ตัดสินใจยุบหน่วยงานพันธกิจฝ่ายจีนในสยาม [cite: 286, 287]
105. ศาสนาจารย์ จอห์นสัน และ พีต ถูกส่งไปจัดตั้งงานพันธกิจใหม่ที่เมืองฝูโจว ประเทศจีน [cite: 287]
106. ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1848 คณะ ABCFM ประสบความสูญเสียอย่างสุดซึ้งจากการเสียชีวิตของ ศาสนาจารย์ เจสซี คาสเวลล์ [cite: 290]
107. ในปี ค.ศ. 1847 หมอบรัดเลย์และลูกกำพร้าแม่สามคนเดินทางกลับไปสหรัฐฯ เพื่อเยี่ยมบ้านเกิด [cite: 288]
108. คณะหมอสอนศาสนาเพรสไบทีเรียนกลุ่มใหม่ ซึ่งรวมถึง ซามูเอล เฮาส์ (Dr. House) ได้เดินทางมาถึงสยามเพื่อเปิดงานสอนศาสนาขึ้นใหม่ [cite: 288]
109. Dr. House ต้องเปิดสถานพยาบาลของหมอบรัดเลย์ที่ปิดไปขึ้นมาใหม่ โดยดำเนินงานบน โอสถศาลาลอยน้ำ (Floating Dispensary) [cite: 289]
110. มรสุมแห่งการสูญเสีย: ในช่วง ค.ศ. 1841-1845 คณะมิชชันนารีสูญเสียบุคลากรหลายคน: ภรรยา Mr. Benham กลับไปสหรัฐฯ, Mrs. Johnson เสียชีวิตจากโรคสมอง, Mr. French เสียชีวิตด้วยวัณโรค, Miss Pierce (มิชชันนารีหญิงโสดคนแรก) เสียชีวิตด้วยวัณโรค, Mr. Robinson เสียชีวิตขณะเดินทางกลับอเมริกา, และ Mrs. Bradley ก็เสียชีวิตในบางกอกด้วยวัณโรค [cite: 281]
111. การสูญเสียครั้งใหญ่เหล่านี้ทำให้คนทำงานลดน้อยลงมาก ในช่วงเวลาที่ควรจะก้าวไปข้างหน้า [cite: 281]

CH4

สรุป 53 เรื่องน่ารู้! ยุคบุกเบิกของมิชชันนารีในสยาม (ค.ศ. 1840-1860)

Section 1: ⚓ การมาถึงของคณะเพรสไบทีเรียน (The Great Beginning)

นี่คือจุดเริ่มต้นของการทำงานของคณะเพรสไบทีเรียนในบางกอก ซึ่งต้องเจอทั้งความสำเร็จและความล้มเหลวชั่วคราว

1. จุดเริ่มต้นในสิงคโปร์: ศาสนาจารย์ โรเบิร์ต ดับบลิว. ออร์ ซึ่งเป็นมิชชันนารีเพรสไบทีเรียนชาวจีนคนแรก แต่ประจำอยู่ที่สิงคโปร์ ได้เดินทางมาเยือนสยามในปี ค.ศ. 1838 [cite: 250]
2. ผู้เสนอไอเดีย: ท่านออร์สนับสนุนอย่างเต็มที่ให้เปิดงานพันธกิจในบางกอก โดยแบ่งเป็นสองส่วน คือ สำหรับชาวจีนและสำหรับชาวสยาม [cite: 250]
3. ทีมบุกเบิกคนแรก: ศาสนาจารย์ วิลเลียม พี. บูเอล และภรรยา เป็นบุคคลแรกที่ได้รับการแต่งตั้งให้มาจัดตั้งศูนย์พันธกิจเพรสไบทีเรียนใหม่ [cite: 251]
4. มาถึงบางกอก: คุณบูเอลกับภรรยาเดินทางมาถึงบางกอกในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 1840 [cite: 251]
5. ไม่ใช่คนแรก: ก่อนหน้าเพรสไบทีเรียน มีคณะมิชชันคอนเกร็กเกชันแนลมาก่อน 9 ปี และคณะมิชชันแบ๊บติสท์มาก่อน 7 ปีแล้ว [cite: 252]
6. รวมตัวกันเยอะ: ในช่วงนั้น มีหมอสอนศาสนาจากสองคณะแรก (คอนเกร็กเกชันแนลและแบ๊บติสท์) ในบางกอกไม่น้อยกว่า 24 คน [cite: 252]
7. สนิทกันนะ: แม้คณะมิชชันแต่ละแห่งจะแยกทำงานกันอย่างเป็นอิสระ แต่ก็มี “สายสัมพันธ์อันใกล้ชิด” ต่อกัน [cite: 252]
8. บ้านหมุนเวียน: ในช่วงแรกๆ การประกอบพิธีทางศาสนาในภาษาอังกฤษประจำสัปดาห์ จะจัดหมุนเวียนกันไปตามบ้านของหมอสอนศาสนา [cite: 253]
9. เก่งภาษา: คุณบูเอลอุทิศเวลาเรียนภาษาสยามจนสามารถเทศนาและอธิบายพระคัมภีร์ได้ [cite: 257]
10. ปัญหาครอบครัว: คุณบูเอลกับภรรยาต้องตัดสินใจเดินทางกลับอเมริกาอย่างไม่เต็มใจนัก เพราะภรรยาป่วยเป็นอัมพาต [cite: 257]
11. เรือเที่ยวประวัติศาสตร์: ในปี ค.ศ. 1844 คุณบูเอลกับภรรยาได้โดยสาร “เรือกลไฟลำแรก” ที่เดินทางมาถึงสยาม เพื่อเดินทางกลับ [cite: 258]
12. งานหยุดชั่วคราว: การเดินทางกลับของทั้งสองท่านในเดือนกุมภาพันธ์ ค.ศ. 1844 ทำให้คณะมิชชันเพรสไบทีเรียนในสยามต้องสิ้นสุดลงชั่วคราวเป็นเวลาถึง 3 ปี [cite: 258, 259]

Section 2: 🇹🇭 สยามยุคระส่ำระสาย (The Troubled Reign)

ในช่วงที่มิชชันนารีเข้ามาตรงกับรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ซึ่งเป็นยุคที่บ้านเมืองไม่สงบนัก

13. รัชสมัย 23 ปี: พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงครองราชย์ 23 ปี ซึ่งถูกเรียกว่าเป็นช่วงเวลาแห่ง “ความยุ่งเหยิง” [cite: 265]
14. กลัวต่างชาติ: ความยุ่งเหยิงส่วนหนึ่งมาจากการที่ทรงเกรงว่าอังกฤษจะขยายตัวเข้ามา เพราะอังกฤษเพิ่งยึดพม่าในปี ค.ศ. 1824 [cite: 265, 268]
15. ตัวอย่างความวุ่นวาย (1) กบฏจีน: มีการก่อกบฏของคนจีนที่จันทบุรี (ค.ศ. 1842) และการลุกฮือที่ปากแม่น้ำหลายแห่ง เช่น นครชัยศรีและฉะเชิงเทรา [cite: 265]
16. ตัวอย่างความวุ่นวาย (2) กบฏลาว: มีกบฏจากฝ่ายลาว เช่น เจ้าเวียงจันทน์ (ค.ศ. 1826) และหลวงพระบาง (ค.ศ. 1835) [cite: 265]
17. ตัวอย่างความวุ่นวาย (3) กบฏรอบข้าง: มีการก่อการกบฏของเขมรกับญวน (ค.ศ. 1833) และโจร สลัดมาเลย์ (ค.ศ. 1838) [cite: 265]
18. 11 ครั้งใน 23 ปี: ใน 23 ปีนั้น มีการก่อกบฏครั้งสำคัญๆ ไม่น้อยกว่า 11 ครั้ง ทำให้การดำรงอยู่ของราชบัลลังก์ไม่ใช่เรื่องง่ายเลย [cite: 265]
19. หวาดระแวงชาวต่างชาติ: เหตุการณ์วุ่นวายเหล่านี้ยิ่งเพิ่มความหวาดระแวงที่พระมหากษัตริย์ทรงมีต่อชาวต่างชาติภายในราชอาณาจักร [cite: 268]
20. จำใจเซ็นสัญญา: สยามทำสนธิสัญญาทางการค้ากับอังกฤษและสหรัฐอเมริกา “อย่างไม่เต็มใจนัก” เพียงเพื่อรักษาสันติภาพกับมหาอำนาจตะวันตก [cite: 268]
21. ทำดีก็ถูกสงสัย: การที่หมอสอนศาสนาทำความดีและแจกจ่ายหนังสือตลอดเวลา ถูกมองว่า “ดูประหลาดและไม่อาจให้คำอธิบายได้” ทำให้ถูกมองอย่างกังขาโดยรัฐบาล [cite: 269]

Section 3: 🚀 ทีมถาวรและการพลิกเกม (The Permanent Team)

หลังจากงานหยุดไป 3 ปี คณะเพรสไบทีเรียนก็กลับมาอีกครั้งอย่างแข็งแกร่ง และกลายเป็นกำลังหลักในสยาม

22. ทีมชุดใหม่มาแล้ว: ภารกิจการดำเนินงานอย่างถาวรตกเป็นของ ศาสนาจารย์ สตีเฟน มัตตูน, ภรรยา, และนายแพทย์ ซามูเอล อาร์. เฮาส์ [cite: 260]
23. เดินทาง 8 เดือน: พวกเขาล่องเรือจากนิวยอร์คในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1846 และมาถึงบางกอกในวันที่ 22 มีนาคม ค.ศ. 1847 ใช้เวลานานถึง 8 เดือน [cite: 260]
24. ได้รับการต้อนรับ: หมอสอนศาสนารุ่นใหม่ได้รับการต้อนรับเป็นอย่างดีจากคณะมิชชันที่อยู่ก่อนแล้ว (เอ.บี.ซี.เอฟ.เอ็ม. และแบ๊บติสท์) [cite: 288]
25. เข้าเฝ้าบุคคลสำคัญ: พวกเขาได้เข้าเฝ้า “กรมพระคลัง” และที่สำคัญคือ “เจ้าฟ้ามงกุฎ (เจ้าฟ้าพระภิกษุ)” ที่วัดบวรนิเวศ [cite: 289]
26. คนเมตตา: เจ้าฟ้ามงกุฎ (ต่อมาคือ รัชกาลที่ 4) ทรงมีพระเมตตาต่อคณะผู้มาใหม่กลุ่มนี้เป็นพิเศษ [cite: 289]
27. กำลังเสริมแรก: ในปี ค.ศ. 1849 คณะเพรสไบทีเรียนก็ได้รับกำลังเสริมกลุ่มแรกคือ ศาสนาจารย์ สตีเฟน บุช และภรรยา [cite: 294]
28. ทีมแพทย์กลับมา: ในปี ค.ศ. 1850 ศาสนาจารย์ นายแพทย์บรัดเลย์ก็เดินทางกลับมาพร้อมกับภรรยาใหม่และครอบครัว [cite: 310]
29. กิ่งไม้ใหญ่: คณะเพรสไบทีเรียนค่อยๆ เติบโตจนเป็น “กิ่งไม้ที่เติบใหญ่” และกลายเป็นหลักสำคัญของคณะมิชชันในสยามไปจนถึงต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 [cite: 281]

Section 4: ⚕️ งานการแพทย์และโรงพิมพ์ (Healing and Printing)

มิชชันนารีใช้การแพทย์สมัยใหม่และงานพิมพ์เป็นเครื่องมือสำคัญในการเผยแพร่ศาสนา

30. ผู้บุกเบิกการแพทย์: งานด้านการแพทย์ต่างชาติซึ่งถูกนำเข้ามาโดย หมอบรัดเลย์ ได้กลายเป็น “พื้นฐานสำคัญของการแพทย์แผนใหม่” ในสยาม [cite: 278, 279]
31. คลินิกลอยน้ำ: เมื่อหมอเฮาส์มาถึง คนป่วยหลั่งไหลกันมาขอรักษา จนท่านต้องเปิด “ห้องพยาบาลลอยน้ำ” ขึ้นมาใหม่ [cite: 290, 292]
32. ยอดคนไข้สูงลิ่ว: ในช่วง 18 เดือนแรก หมอเฮาส์รักษาคนป่วยไปถึง 3,117 คน [cite: 292]
33. แรงกดดัน: ภาระการดูแลคนป่วยหนักเกือบทำให้หมอเฮาส์แบกไม่ไหว จนต้องเลิกงานด้านการแพทย์ชั่วคราวก่อนจะได้รับความช่วยเหลือ [cite: 292]
34. คนไข้เปลี่ยนไป: คนไข้ส่วนใหญ่ของหมอเฮาส์เป็น ชาวสยาม ซึ่งต่างจากประสบการณ์แรกๆ ของมิชชันนารีที่ส่วนใหญ่เป็นชาวจีน [cite: 309]
35. งานแปลระดับมาสเตอร์: หมอบรัดเลย์, ตร. โจนส์, และคุณโรบินสัน มีบทบาทสำคัญในการแปลและเขียนตำราเป็น ภาษาสยาม [cite: 272]
36. ผลิตงานเพียบ: โรงพิมพ์ของคณะมิชชันแบ๊บติสท์และคอนเกร็กเกชันแนลมีเครื่องมือครบครันและผลิตงานพิมพ์ออกมาเป็นจำนวนมาก [cite: 270, 272]
37. ตัวอย่างงานพิมพ์: มีการพิมพ์งานแปลพระคัมภีร์ใหม่ (เช่น ฉบับของแบ๊บติสท์), งานเขียนเกี่ยวกับชีวิตพระเยซูคริสต์, และประวัติบุคคลสำคัญในพระคัมภีร์เก่า (เช่น โยเซฟ, โมเสส) [cite: 272, 277]
38. แจกหนัก: มีการซื้อเอกสารถึง 554,500 แผ่น จากโรงพิมพ์อื่นๆ มาเพื่อแจกจ่ายให้กับผู้คน [cite: 306]
39. พระภิกษุกระตือรือร้น: คุณมัตตูนไปเยี่ยมวัดหลายแห่งเพื่อแจกจ่ายงานเขียน และพบว่า “พระภิกษุ” คือกลุ่มที่กระตือรือร้นจะรับงานเขียนเหล่านี้มากที่สุด [cite: 292]
40. ศูนย์กระจายหนังสือ: คุณมัตตูนต้อนรับผู้คนที่มาขอรับหนังสือที่ศูนย์มิชชัน วันละประมาณ 15-20 คน (ยกเว้นช่วงที่อหิวาตกโรคระบาด) [cite: 306]
41. ไปไกลถึงต่างจังหวัด: มีการเดินทางไปแจกจ่ายหนังสือตามหัวเมืองต่างๆ เช่น เพชรบุรี, อยุธยา, พระบาทสระบุรี, และประทิว [cite: 293]
42. อ่านเพิ่ม: มีหลักฐานว่าความต้องการด้านการอ่านเพิ่มสูงขึ้นในบริเวณที่งานพิมพ์แพร่หลายมากที่สุด [cite: 309]
43. ค่าใช้จ่ายยุคบุกเบิก: เงินเดือนของคุณบูเอลและภรรยาถูกกำหนดไว้ที่ 600 ดอลลาร์ต่อปี และเพิ่มอีก 50 ดอลลาร์ต่อปีสำหรับลูกแต่ละคน [cite: 283]
44. งบประมาณรวม: งบประมาณทั้งหมดต่อหนึ่งปีโดยประมาณคือ 1,500 ดอลลาร์สหรัฐฯ (รวมเงินเดือน, ค่าเช่าบ้าน, ค่าจ้างครู, เบ็ดเตล็ด) [cite: 284]

Section 5: 💀 วิกฤตโรคระบาดและการสืบทอดงาน (Crisis and Succession)

การทำงานของมิชชันนารีเกิดขึ้นในช่วงที่เกิดโรคระบาดใหญ่ และเป็นช่วงเปลี่ยนผ่านสำคัญของคณะมิชชันต่างๆ

45. มหาภัยอหิวาตกโรค: ในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1849 อหิวาตกโรคระบาดอย่างหนักในบางกอก [cite: 294]
46. ผู้เสียชีวิตมหาศาล: มีผู้คนในบางกอกล้มตายถึง 35,000 ถึง 40,000 คน [cite: 294]
47. จุดพีค: ในช่วงที่โรคระบาดสูงสุด มีผู้เสียชีวิตถึง 2,000 คน ภายใน 24 ชั่วโมง ในเขตบางกอกเดียว [cite: 294]
48. ช่วยเหลือทุกชนชั้น: หมอในคณะมิชชันทุ่มเทรักษาผู้ป่วยทั้งในพระราชวังและในกระต๊อบไม้ไผ่ [cite: 298]
49. สร้างมิตรภาพ: การรักษาผู้คนมากมายให้รอดชีวิต มีผลต่อการสร้าง “มิตรภาพชั่วชีวิตของทั้งสองฝ่าย” [cite: 298]
50. ศรัทธาจากหนังสือ: ผู้เสียชีวิตที่เป็นคริสตศาสนิกชนเพียงคนเดียวจากโรคระบาดนี้ ได้เรียนรู้ความเชื่อจากการ อ่านพระคัมภีร์และหนังสือ โดยที่ไม่เคยพบครูสอนศาสนามาก่อน [cite: 298]
51. คณะอื่นปิดตัว: คณะมิชชันคอนเกร็กเกชันแนล (เอ.บี.ซี.เอฟ.เอ็ม.) และแบ๊บติสท์ประสบปัญหาจนมีฐานะง่อนแง่นและเกือบต้องปิดตัวลง [cite: 280]
52. เพรสไบทีเรียนรับช่วงต่อ: การที่สมาชิกสุดท้ายของคณะคอนเกร็กเกชันแนลเดินทางกลับอเมริกา ทำให้คณะเพรสไบทีเรียนซึ่งอาศัยอยู่ในที่ดินเดิม ถือเป็นผู้ “รับช่วงงาน” ต่อไปโดยปริยาย [cite: 301, 302]
53. คริสตจักรแรก: กลุ่มหมอสอนศาสนาเพรสไบทีเรียนกลุ่มเล็กๆ ได้รวมตัวกันเพื่อก่อตั้ง คริสตจักรเพรสไบทีเรียนแห่งแรก ขึ้นในบางกอก [cite: 303]

Ch5

🧭 Section 1: ก้าวสู่ “ยุคขยายงาน” (The New Mission Era)

นี่คือจุดเปลี่ยนสำคัญของคณะหมอสอนศาสนาในสยาม เมื่อภารกิจไม่ได้จำกัดอยู่แค่กรุงเทพฯ อีกต่อไป

1. จุดสิ้นสุดของยุคบุกเบิก: ปี ค.ศ. 1860 ถือเป็นปีสิ้นสุดของ “ยุคบุกเบิก” อย่างไม่เป็นทางการ[cite: 142].
2. จุดเริ่มต้นยุคใหม่: และเป็นปีเริ่มต้นของ “ยุคขยายงาน” ทันที เพื่อกระจายงานไปสู่พื้นที่ที่กว้างขึ้น[cite: 142].
3. การเปลี่ยนผ่านแบบค่อยเป็นค่อยไป: การเปลี่ยนผ่านระหว่างยุคไม่ได้เกิดขึ้นแบบปุบปับ แต่เป็นเรื่องที่คลุมเครือและต้องค่อยเป็นค่อยไป[cite: 142]. (เปรียบเหมือนการปรับกระบวนทัพใหม่ ไม่ใช่แค่เปลี่ยนผู้นำ)
4. สามทหารเสือผู้บุกเบิก: ในยุคแรก งานของคณะมิชชันเพรสไบทีเรียนรวมอยู่ที่บุคคลเพียงสามคน คือ ศาสนาจารย์ เอส. มัตตูน, ภรรยาของท่าน, และ ดร.เอส. อาร์. เฮาส์[cite: 142, 143].
5. แบกภาระทั้งหมด: บุคคลทั้งสามต้องแบกภาระความวุ่นวายรายวันและเป็นผู้วางนโยบายของคณะมิชชันอยู่ตามลำพัง[cite: 143].
6. ความโดดเดี่ยวของผู้กล้า: พวกเขาต้องเผชิญกับปัญหาและความท้อแท้กันเองในหมู่คณะ[cite: 143].
7. คุณสมบัติของผู้นำ: ผู้บุกเบิกเหล่านี้ได้รับคำยกย่องในด้านความกล้าหาญ, ความอดทน, และความพากเพียรอุตสาหะ[cite: 143].
8. กำลังเสริมมาแล้ว! การเริ่มต้น “ยุคขยายงาน” มาจากการเพิ่มจำนวนขึ้นของหมอสอนศาสนาที่เดินทางเข้ามาร่วมทีม[cite: 144, 145].
9. แรงกระตุ้นแรกสุด: เมื่อมีกำลังเสริมมาแล้ว สิ่งที่ต้องทำเป็นอันดับแรกคือการ “ขยายงานออกไปให้กว้างขึ้น”[cite: 145].

🗺️ Section 2: การเปิดด่านแรกที่เพชรบุรี (Phetchaburi: The First Outpost)

เพชรบุรีคือศูนย์พันธกิจแห่งแรกที่เปิดนอกกรุงเทพฯ และกลายเป็นต้นแบบการทำงานในภูมิภาค

10. เพชรบุรีในความสนใจ: หมอสอนศาสนาให้ความสนใจเพชรบุรีเป็นพิเศษในการก่อตั้งศูนย์พันธกิจ[cite: 149, 151].
11. ร.4 กับเพชรบุรี: ใน ค.ศ. 1860 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) เสด็จฯ เพชรบุรีหลายครั้งและสร้างวัง/วัดที่นั่น[cite: 149, 150].
12. เหตุผลที่มิชชันสนใจ: ความสนใจของหมอสอนศาสนาในเพชรบุรีไม่ได้มาจากความสนใจของกษัตริย์ แต่มาจากที่พวกเขาเคยเดินทางเข้าไปในราชอาณาจักรบ่อยครั้ง[cite: 151].
13. สองสหายผู้ตั้งใจบุกเบิก: ใน ค.ศ. 1858-1859 สหายสองคนคือ ศาสนาจารย์ วิลสัน และ ศาสนาจารย์ แมคกิลวารี ตั้งใจอย่างแน่วแน่ที่จะเริ่มงานที่เพชรบุรี[cite: 151].
14. ความฝันที่สะดุด: โอกาสในการทำงานเริ่มแรกหยุดลง เพราะการถึงแก่กรรมของภรรยาคุณวิลสันก่อนเวลาอันควร[cite: 151].
15. ความรักเปิดทาง: หนทางแห่งศรัทธาเปิดขึ้นอีกครั้ง เมื่อมิสบรัดเลย์แต่งงานกับคุณแมคกิลวารี[cite: 151].
16. เปิดศูนย์อย่างเป็นทางการ: ศูนย์แห่งแรกนอกกรุงเทพฯ ถูกเปิดขึ้นอย่างเป็นทางการที่เพชรบุรีในเดือนมิถุนายน ค.ศ. 1861[cite: 152].
17. ตัวช่วยกรุงเทพฯ: งานที่เพชรบุรีช่วย “ปลดเปลื้องอุปสรรคมากมายในบางกอก”[cite: 152].
18. แนวโน้มดี: ศูนย์แห่งใหม่ที่เพชรบุรีมีแนวโน้มที่จะเจริญเติบโตขึ้นเรื่อย ๆ[cite: 152].
19. มิตรแท้จากรัฐบาล: ผู้ว่าราชการเพชรบุรีในขณะนั้น (ต่อมาคือ เจ้าพระยาภานุวงศ์มหาโกษาธิบดี) เป็น “มิตรที่ดียิ่ง” ของหมอสอนศาสนา[cite: 152].
20. ผู้ว่าฯ ระดับอินเตอร์: ผู้ว่าราชการท่านนี้เคยดำรงตำแหน่งเอกอัครราชทูตของสยามที่ราชสำนักอังกฤษ (เซนต์เจมส์)[cite: 152].
21. ต่อมาเป็นเสนาบดี: และต่อมาท่านก็ดำรงตำแหน่งเป็นเสนาบดีกระทรวงต่างประเทศของสยาม[cite: 152].
22. ช่วยเหลือทุกทาง: ท่านได้ช่วยหาที่ดินเพื่อตั้งศูนย์พันธกิจและให้ความช่วยเหลือในด้านอื่น ๆ นับไม่ถ้วน[cite: 152].
23. ตัวอย่างความเมตตา (ฉุกเฉิน): ครั้งหนึ่งชีวิตหมอสอนศาสนาสตรีตกอยู่ในอันตราย ท่านได้ให้ยืมเรือแพของท่านพร้อมเพิ่มฝีพาย 1 เท่า เพื่อนำคนป่วยไปบางกอกอย่างด่วน[cite: 152]. (ความช่วยเหลือที่เร็วและเมตตา ช่วยชีวิตได้ทันท่วงที)
24. ตั้งคริสตจักร: มีการตั้งคริสตจักร (โบสถ์) ขึ้นที่เพชรบุรีใน ค.ศ. 1863[cite: 152].
25. ก้าวแรกของคนสยาม: ใน ค.ศ. 1867 คริสตจักรภาคเพรสไบทีเรียนได้แต่งตั้ง “ครูสอนศาสนาชาวสยามคนหนึ่ง” เป็นครั้งแรก[cite: 152].
26. การขยายตัวที่แท้จริง: การแต่งตั้งครูสอนศาสนาชาวสยามคนนี้ ถือเป็นการดำเนินงาน “ก้าวแรกที่นำไปสู่ ‘การขยายตัว’” อย่างแท้จริง[cite: 153].

🖨️ Section 3: ภารกิจเครื่องพิมพ์ (The Spreading Power of the Press)

การสร้างโรงพิมพ์เป็นจุดขยายงานที่สำคัญขั้นที่สอง เพราะการเผยแพร่ศาสนาต้องอาศัยการอ่านและการพิมพ์เป็นหลัก

27. การขยายงานขั้นที่สอง: คือการก่อตั้งโรงพิมพ์ของคณะมิชชันเพรสไบทีเรียนใน ค.ศ. 1861[cite: 154].
28. โรงพิมพ์คู่แข่ง (รุ่นพี่): ก่อนหน้านั้น คณะมิชชันคอนเกเกชันแนลกับแบ๊บติสท์ได้ตั้งโรงพิมพ์ที่สมบูรณ์แบบไปก่อนแล้ว[cite: 154].
29. ความสำคัญของโรงพิมพ์: โรงพิมพ์มีไว้สำหรับการพิมพ์พระคัมภีร์ที่แปลเป็นภาษาสยาม และงานด้านศาสนาอื่นๆ[cite: 154].
30. ทำไมล่าช้า: คณะมิชชันเพรสไบทีเรียนเลื่อนการตั้งโรงพิมพ์ของตนออกไป เพราะมีโอกาสซื้องานพิมพ์จากมิชชันอื่นๆ ได้[cite: 158].
31. ข้อจำกัด: การเลื่อนเกิดจากกำลังงานและเงินทุนที่จำกัดในตอนนั้นด้วย[cite: 158].
32. เตรียมพร้อมเสมอ: แม้ไม่มีโรงพิมพ์ของตนเอง หมอสอนศาสนารุ่นแรกๆ ก็ยังคงแปล เขียน และพิมพ์เท่าที่จะทำได้กับโรงพิมพ์ที่มีอยู่[cite: 163].
33. แรงใจจากต่างแดน: วารสารของคณะกรรมการฯ เคยพิมพ์จดหมายของเด็กเล็กๆ ที่ป่วยคนหนึ่งที่ส่งเงินจำนวนน้อยๆ เพื่อเก็บไว้ซื้อเครื่องพิมพ์[cite: 163]. (หลักฐานว่างานมิชชันได้รับแรงสนับสนุนจากคนทั่วโลก)
34. ผู้ริเริ่มโรงพิมพ์: ศาสนาจารย์ เอ็น. เอ. แมคโดนัล เป็นผู้เริ่มก่อตั้งโรงพิมพ์ดังกล่าวใน ค.ศ. 1861[cite: 164].
35. เป็นรูปร่าง: โรงพิมพ์เริ่มก่อตั้งเป็นรูปร่างขึ้นในสิ้นปี ค.ศ. 1861[cite: 164].
36. ผลงานน่าทึ่ง: ในวันสิ้นสุดปีงบประมาณ 1 ต.ค. ค.ศ. 1862 มีการพิมพ์งานไปแล้วถึง 588,000 หน้า[cite: 164].
37. คุ้มค่าการลงทุน: การพิมพ์งานที่มีจำนวนมากมายอย่างต่อเนื่อง ทำให้สมเหตุสมผลต่อค่าใช้จ่ายในช่วงแรก[cite: 164].
38. ที่ตั้งแรกเริ่ม: โรงพิมพ์แห่งแรกตั้งอยู่ใน “ห้องใต้ดินมืดสลัว” ด้านล่างของบ้านหมอสอนศาสนาที่สำเหร่[cite: 164]. (เริ่มต้นจากพื้นที่เล็กๆ และเรียบง่าย)
39. ย้ายใหญ่ครั้งที่ 1: ใน ค.ศ. 1892 โรงพิมพ์ย้ายไปยังสถานที่เช่าแห่งใหม่ที่ใหญ่ขึ้นและดีขึ้น บนฝั่งตรงกันข้ามของแม่น้ำ[cite: 164].
40. ย้ายใหญ่ครั้งที่ 2: ใน ค.ศ. 1897 โรงพิมพ์ย้ายอีกครั้งไปยังอาคารที่สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ทำการโรงพิมพ์โดยเฉพาะ และมีโกดังเก็บของ[cite: 164].
41. เลี้ยงตัวเองได้: โรงพิมพ์แห่งนี้ “สามารถเลี้ยงดูตัวเองได้มานานแล้ว” และค่าใช้จ่ายต่างๆ มาจากงานพิมพ์[cite: 164]. (เป็นธุรกิจที่ไม่ต้องพึ่งเงินบริจาคอย่างเดียว)
42. งานพิมพ์ศาสนา: งานพิมพ์ด้านศาสนากับพระคัมภีร์นับเป็นแสนๆ หน้า โดยที่คณะมิชชันไม่ต้องแบกภาระค่าใช้จ่าย[cite: 164].
43. ปรับปรุงตามจำเป็น: โรงพิมพ์ยังสามารถปรับปรุงเครื่องพิมพ์ได้ตามความจำเป็นตลอดเวลา[cite: 164].
44. ขายกิจการ: โรงพิมพ์ถูกขายไปใน ค.ศ. 1919 ในราคา 60,000.00 บาท[cite: 164].
45. เงินทุนสู่การศึกษา (1): เงิน 30,000.00 บาท จากการขายมอบให้กับโรงเรียนวัฒนาวิทยาลัย เพื่อใช้ในการสร้างอาคารใหม่[cite: 164].
46. เงินทุนสู่การศึกษา (2): เงินอีก 10,000.00 บาท มอบให้กับแผนกภาษาจีนของโรงเรียนกรุงเทพคริสเตียน[cite: 164].
47. เหตุผลการขาย: มีโรงพิมพ์เกิดขึ้นมากมายในบางกอกอยู่แล้ว และคณะมิชชันไม่ต้องการใช้หมอสอนศาสนาเต็มเวลาทำงานที่ไม่เกี่ยวข้องกับศาสนาโดยตรง[cite: 164].
48. มาตรฐานงานพิมพ์: งานพิมพ์ของโรงพิมพ์เพรสไบทีเรียนยังคงเป็น “บรรทัดฐานของงานพิมพ์ดีๆ ทั้งหมดที่มีอยู่ของสยาม”[cite: 164].
49. ผู้อยู่เบื้องหลังความสำเร็จ: ศาสนาจารย์ เจ. บี. ดันแลป, ดี.ดี. ได้รับเครดิตในความสำเร็จของโรงพิมพ์ เพราะพลัง, ทักษะ และความมุ่งมั่นของท่าน[cite: 165].
50. ผู้จัดการโรงพิมพ์: ดร.ดันแลป เป็นผู้จัดการโรงพิมพ์ตั้งแต่ ค.ศ. 1891 จนถึง ค.ศ. 1909[cite: 168].
51. เปลี่ยนภารกิจ: หลังจาก ค.ศ. 1909 ดร.ดันแลปก็หันไปทำงานเผยแพร่ศาสนาโดยตรงแทน[cite: 168].

⛪ Section 4: โบสถ์แห่งความสามัคคี (The Union Protestant Community)

ชุมชนโปรเตสแตนต์ในกรุงเทพฯ เติบโตขึ้นมากจนต้องมีการสร้างโบสถ์ถาวรสำหรับทุกนิกาย

52. ชีวิตใหม่ในชุมชน: ชุมชนโปรเตสแตนต์ในบางกอกมี “บรรยากาศของชีวิตใหม่”[cite: 174].
53. ประเพณีพบปะ: มีประเพณีการพบปะเพื่อประกอบพิธีนมัสการพระเจ้าประจำสัปดาห์ในหมู่หมอสอนศาสนาของนิกายต่างๆ มาโดยตลอด[cite: 174].
54. ที่นมัสการแรก: ในตอนแรก การประกอบพิธีทำกันตามบ้านของหมอสอนศาสนา โดยสับเปลี่ยนกันไป[cite: 174].
55. ขยายสู่ต่างชาติ: ต่อมาชาวต่างชาติอื่นๆ ที่มาบางกอกก็ได้เข้าร่วมพิธีด้วย ทำให้ชุมชนเติบโต[cite: 174].
56. ใช้โบสถ์สำเหร่ชั่วคราว: หลังจากนั้น โบสถ์เพรสไบทีเรียนที่สำเหร่ได้ถูกใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธี[cite: 174].
57. ชุมชนเติบโต: ชุมชนต่างชาติในบางกอกขยายใหญ่ขึ้นมากนับตั้งแต่การเดินทางมาของหมอสอนศาสนากลุ่มแรกใน ค.ศ. 1861[cite: 174].
58. ขอที่ดินจากกษัตริย์: ชุมชนโปรเตสแตนต์ถวายฎีกาต่อรัชกาลที่ 4 เพื่อขอพระราชทานที่ดินเพื่อสร้างโบสถ์ของตนเอง[cite: 174].
59. ได้รับพระราชทานที่ดิน: พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชทานที่ดินให้ตามที่ร้องขอในวันที่ 9 พฤษภาคม ค.ศ. 1861[cite: 174].
60. ทำเลดีริมน้ำ: ที่ดินผืนนี้อยู่ติดแม่น้ำ ตั้งอยู่ทางตอนเหนือของที่ดินซึ่งต่อมาคือบริษัทบอร์เนียวจำกัด[cite: 174].
61. ระดมทุน: มีการส่งรายการก่อสร้างออกไปเพื่อขอเงินสนับสนุนจากหลายฝ่าย[cite: 174].
62. ผู้ดูแลการก่อสร้าง: คุณมัตตูนและคุณวิลสันได้ให้เวลากับการซื้อวัสดุและควบคุมการก่อสร้าง[cite: 174].
63. เงินทุนไม่พอ: เงินทุนที่มีอยู่ไม่พอเพียงสำหรับการสร้างโบสถ์[cite: 174].
64. เงินบริจาคจากอังกฤษ: รัฐบาลอังกฤษได้บริจาคเงินส่วนที่เหลือให้[cite: 174].
65. เงื่อนไขสำคัญ: รัฐบาลอังกฤษมีข้อแม้ว่าอาคารโบสถ์และสถานที่จะอยู่ภายใต้การควบคุมของสถานกงสุลอังกฤษ[cite: 174].
66. พิธีแรก: พิธีนมัสการครั้งแรกในโบสถ์แห่งใหม่นี้จัดขึ้นในวันที่ 2 พฤษภาคม ค.ศ. 1864[cite: 175].
67. ผู้ประกอบพิธี: ศาสนาจารย์ เอส. มัตตูน เป็นผู้ประกอบพิธีนมัสการครั้งแรก[cite: 175].
68. พระคัมภีร์ที่ใช้: เนื้อหาที่เลือกมาใช้ในพิธีเอามาจากบทเพลงสรรเสริญบทที่ 122[cite: 175].
69. เนื้อหาสำคัญ: ข้อความที่เลือกใช้คือ “ข้าพเจ้ามีความยินดี เมื่อเขากล่าวแก่ข้าพเจ้าว่า ให้เราไปยังพระนิเวศของพระเจ้ากันเถิด”[cite: 176, 177].
70. ร่วมพิธีกันเนืองแน่น: มีผู้คนจากชุมชนโปรเตสแตนต์จำนวนมากเข้าร่วมในพิธีครั้งนี้[cite: 178].
71. ประเพณีการเทศนา: มีการตกลงให้หมอสอนศาสนาโปรเตสแตนต์ที่อยู่ประจำในบางกอกผลัดกันเทศนา โดยเรียงตามลำดับอักษร[cite: 178].
72. ธรรมเนียมที่ยาวนาน: การผลัดกันเทศนาตามลำดับอักษรนี้กลายเป็นประเพณีที่ปฏิบัติกันมาเกือบ 30 ปี[cite: 179].
73. เริ่มพิธีแบบอังกฤษ: ใน ค.ศ. 1868 การนมัสการแบบอังกฤษ (แองกลิคัน) เริ่มมีขึ้นที่โบสถ์ยูเนี่ยนโปรเตสแตนต์แห่งนี้[cite: 180].
74. การยกเลิกชั่วคราว: ในปีถัดมา มีการตกลงกันที่จะยกเลิกการประกอบพิธีแบบแองกลิคันไว้หนึ่งปี[cite: 180].
75. กลับสู่แองกลิคัน: ต่อมาชุมชนโปรเตสแตนต์ตกลงกันใหม่เพื่อให้การประกอบพิธีเป็นแบบแองกลิคันอย่างถาวร[cite: 180].
76. หาอนุศาสก: ชุมชนโปรเตสแตนต์ตัดสินใจว่ามีฐานะพอที่จะหา “อนุศาสก” (Chaplain) หรือศาสนาจารย์ประจำของตนเองได้แล้ว[cite: 183].
77. อนุศาสกคนแรก: ศาสนาจารย์วิลเลียม กรีนสต๊อก เดินทางมาเป็นอนุศาสกใน ค.ศ. 1894[cite: 183].
78. อนุศาสกคนต่อมา: ศาสนาจารย์ ดร.ฮิลยาร์ด เข้ารับตำแหน่งอนุศาสกแทนที่ในภายหลัง[cite: 184].
79. อนุศาสกคนสุดท้ายที่ระบุ: ต่อมาก็เป็นศาสนาจารย์ ซี. อาร์. ซิมมอนส์ ของคริสตจักร เอส. พี. จี.[cite: 184].
80. อนุสรณ์ถึงผู้จัดการ: มีการติดตั้งแผ่นป้ายอนุสรณ์ในโบสถ์โปรเตสแตนต์ใน ค.ศ. 1877 เพื่อรำลึกถึงคุณไบลท์ ผู้จัดการของบริษัทบอร์เนียว จำกัด[cite: 185].
81. โบสถ์หลังใหม่: ชุมชนต่างชาติพร้อมที่จะมีอาคารที่ดีขึ้นและกว้างขวางขึ้น[cite: 185].
82. ขายที่ดินเก่า: ที่ดินเดิมที่รัชกาลที่ 4 พระราชทาน ได้รับพระบรมราชานุญาตจากรัชกาลที่ 5 (พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) ให้ขายออกไป[cite: 185].
83. การเงินสร้างใหม่: เงินจากการขายที่ดินเก่าและเงินทุนที่รวบรวมได้ถูกนำมาก่อตั้งอาคารหลังใหม่[cite: 185].
84. ชื่อใหม่: อาคารหลังใหม่นี้รู้จักกันในนาม คริสตจักรไครสต์เชิช (Christ Church) และเริ่มใช้ใน ค.ศ. 1904[cite: 185].
85. ย้ายอนุสรณ์: แผ่นป้ายอนุสรณ์ของคุณไบลท์ถูกย้ายจากโบสถ์เก่าไปยังคริสตจักรไครสต์เชิชด้วย[cite: 185].
86. ไม่ใช่โบสถ์อังกฤษ: โบสถ์แห่งนี้มักถูกเรียกว่า “โบสถ์อังกฤษ” แต่เป็นชื่อที่เรียกผิดๆ[cite: 186].
87. ความตั้งใจเดิม: โบสถ์แห่งนี้คือ “โบสถ์ยูเนี่ยนโปรเตสแตนต์” มาตั้งแต่แรก สร้างขึ้นเพื่อตอบสนองความต้องการของชุมชนโปรเตสแตนต์และผู้พูดภาษาอังกฤษทั้งหมด[cite: 186].

🏗️ Section 5: คริสตจักรเพรสไบทีเรียนถาวร (The Presbyterian’s Own Church)

ควบคู่ไปกับโบสถ์รวมนิกาย (Union Church) หมอสอนศาสนาเพรสไบทีเรียนก็สร้างโบสถ์ถาวรของตนเองด้วย

88. โบสถ์ถาวรส่วนตัว: ก่อนจะสร้างโบสถ์ยูเนี่ยน หมอสอนศาสนาเพรสไบทีเรียนได้เริ่มสร้างโบสถ์ถาวรให้กับคริสตจักรของตนเองแล้ว[cite: 187].
89. ชะลอการสร้าง: การสร้างโบสถ์ดังกล่าวยังไม่เสร็จสมบูรณ์ เพราะพวกเขาไม่ประสงค์จะขัดขวางการขอเงินบริจาคของโบสถ์โปรเตสแตนต์ (ยูเนี่ยน) ที่กำลังดำเนินการอยู่[cite: 187]. (แสดงถึงการทำงานร่วมกันและให้เกียรติซึ่งกันและกัน)
90. เปิดใช้: โบสถ์เพรสไบทีเรียนถาวรเปิดใช้ในวันอาทิตย์สุดท้ายของเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1862[cite: 187].
91. สองภาษาในพิธี: พิธีเปิดโบสถ์แห่งนี้ประกอบพิธีทั้งภาษาอังกฤษและภาษาสยาม[cite: 187].
92. โบสถ์อิฐที่สำเหร่: สองปีต่อมา มีการก่อตั้ง “โบสถ์ที่สร้างด้วยอิฐ” ขึ้นที่สำเหร่[cite: 190].
93. การซ่อมแซมใหญ่: ใน ค.ศ. 1910 อาคารโบสถ์ที่สำเหร่ต้องซ่อมแซมและขยายให้ใหญ่ขึ้น[cite: 190].
94. รื้อถอนและสร้างใหม่: อาคารหลังเก่าจึงถูกรื้อถอนลง เพื่อสร้างอาคารโบสถ์หลังใหม่บนที่เดิม[cite: 190].
95. พลังศรัทธาชาวสยาม: การสร้างอาคารโบสถ์ใหม่นี้ มาจากเงินสนับสนุนที่ชาวสยามที่เป็นคริสตศาสนิกชนได้ส่งรายการก่อสร้างออกไปเพื่อขอ[cite: 190].

🌟 Section 6: คนสยามผู้เป็นจุดเปลี่ยน (Siamese Pioneers and Converts)

การกลับใจและเติบโตของคนสยามถือเป็นผลงานที่ต้องใช้ความพากเพียรยาวนาน

96. ความสุขหลังรอคอย: ในปี ค.ศ. 1867 มีผู้เข้าพิธีรับบัพติศมา (รับศีลจุ่ม) สามคน ซึ่งเป็น “โอกาสแห่งความสุขโดยแท้จริง” ของหมอสอนศาสนาสูงอายุ[cite: 192].
97. เมล็ดพันธุ์ที่งอกงาม: การรับบัพติศมานี้เปรียบเหมือน “เมล็ดพืช” ที่พวกเขาหว่านไว้และใช้เวลายาวนานจึงจะเห็นผล[cite: 192].
98. คนดังที่กลับใจ (1): หนึ่งในสามคนนั้นคือ นายเทียน (ต่อมาคือ พระยาสารสินฯ)[cite: 192].
99. แพทย์สยามคนแรก: นายเทียนเดินทางไปสหรัฐอเมริกา และจบการศึกษาจากคณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ใน ค.ศ. 1871[cite: 192].
100. หัวหน้าโรงพยาบาลรัฐบาล: ใน ค.ศ. 1880 ดร.เทียนได้เป็นหัวหน้าโรงพยาบาลรัฐบาลสยามแห่งแรกที่ดำเนินงานตามแบบต่างชาติ[cite: 192].

ch6

Section 1: การศึกษาดั้งเดิมและการกำเนิดโรงเรียนหญิง (Traditional Education and the Birth of a Girls’ School)

1. ระบบการศึกษาสำหรับเด็กชายมีมาอย่างยาวนานในสยาม[cite: 142].
2. การศึกษาของเด็กชายมักจะผูกพันอยู่กับ วัด[cite: 142].
3. การส่งเด็กชายเข้าวัดเพื่อปรนนิบัติรับใช้พระภิกษุถือเป็นการทำบุญอย่างหนึ่ง[cite: 142].
4. เด็กชายเหล่านี้จะได้รับการสอนให้อ่านและคัดลอก พระไตรปิฎก[cite: 142].
5. นอกจากนี้ยังได้รับความรู้เบื้องต้นทางด้าน เลขและวิทยาศาสตร์ บ้าง[cite: 142].
6. พระภิกษุบางรูปมีชื่อเสียงเป็นพิเศษในฐานะ นักการศึกษา ภายในบริเวณวัด[cite: 142].
7. ยกตัวอย่างการศึกษาชาย: คิดง่ายๆ ว่า วัดคือโรงเรียนอนุบาล/ประถม ดั้งเดิมที่สอนทั้งเรื่องธรรมะและทักษะชีวิตเบื้องต้น[cite: 142].
8. สำหรับเด็กหญิง ขนบประเพณีสยามคือการส่งบุตรีไปอาศัยในบ้านของผู้มีบรรดาศักดิ์สูงกว่า[cite: 143].
9. การส่งบุตรีเข้าบ้านผู้มีบรรดาศักดิ์ถือเป็นวิธี “เสาะหาโอกาสดีๆ” ให้กับบุตรี[cite: 143].
10. การศึกษาสำหรับเด็กหญิงยังไม่ถูกยอมรับในคุณค่าและถูกมองข้ามความสำคัญไปอย่างมาก[cite: 143].
11. หมอสอนศาสนา ได้เริ่มเปิดโรงเรียนชายขึ้นทันทีที่พวกเขาใช้ภาษาไทยได้[cite: 142].
12. สตรีชาวคริสตจักรอเมริกัน เริ่มเห็นความสำคัญของการศึกษาสตรีในสยาม[cite: 143].
13. เด็กหญิง 2-3 คนแรกได้มีโอกาสเข้าไปเยือนบ้านของหมอสอนศาสนา[cite: 143].
14. เด็กหญิงเหล่านี้เริ่มรวมตัวกันและกลายเป็น แกนกลางของโรงเรียนหญิง ในเวลาต่อมา[cite: 143].
15. ในปี ค.ศ. 1866 มีข้อเสนอให้เปิดศูนย์พันธกิจย่อยใกล้บริเวณ วังหลัง[cite: 144].
16. สี่ปีต่อมา (ประมาณ ค.ศ. 1870) คุณจอร์จจึงซื้อที่ดินเพื่อเริ่มสร้างอาคาร[cite: 144].
17. อาคารที่สร้างเป็นอาคารอิฐสองชั้นขนาด 6 ห้อง ซึ่งนับว่าใหญ่โตมากสำหรับสมัยนั้น[cite: 144].
18. คุณจอร์จและภรรยาต้องกลับอเมริกาเพราะปัญหาด้านสุขภาพ ก่อนอาคารจะเสร็จ[cite: 144].
19. ดร.เฮาส์ และภรรยา (มิสซิสเฮาส์) ได้รับแต่งตั้งให้ดูแลการก่อสร้างต่อจนเสร็จ[cite: 144].
20. มิสซิสเฮาส์ได้จัดทำห้องชั้นบนของอาคารให้เป็น โรงเรียนหญิง[cite: 144].
21. มิสซิสเฮาส์เดินทางกลับอเมริกาเพื่อฟื้นฟูสุขภาพ และเรี่ยไรเงินทุนเพื่อก่อสร้างอาคารและซื้อเครื่องมือใหม่[cite: 144].
22. ในปี ค.ศ. 1875 โรงเรียนประจำหญิงแห่งแรกในสยามก็เริ่มเปิดตัวขึ้น[cite: 147].
23. โรงเรียนนี้มีชื่อเต็มว่า “โรงเรียนแฮร์เรียต เอ็ม. เฮาส์ ที่วังหลัง” ตามชื่อของภรรยา ดร.เฮาส์[cite: 141, 168].
24. นักเรียนกลุ่มแรกมีประมาณ 10–15 คน ซึ่งเคยเป็นนักเรียนที่หมอสอนศาสนาสอนที่บ้านมาแล้ว[cite: 147].
25. โรงเรียนได้รับความไว้วางใจจาก ชนชั้นสูงสุด ที่ส่งลูกหลานมาศึกษา[cite: 147].

Section 2: ผู้จัดการที่มาแล้วไป… และยอดคุณครูผู้กอบกู้ (The High Turnover and The Lifesavers)

26. อุปสรรคแรกๆ ของโรงเรียนคือความแออัดคับแคบ และโอกาสการขยายตัวที่น้อย[cite: 147].
27. ในปี ค.ศ. 1876 มิสอะราเบลล่า แอนเดอร์สัน ครูคนแรก ได้แต่งงานและย้ายไปประเทศจีน[cite: 149].
28. มิสเอส. ดี. กริมสเตท เข้ามาทำหน้าที่แทน โดยมีนักเรียนเพิ่มขึ้นเป็น 20 คน[cite: 150].
29. ในปี ค.ศ. 1877 มิสซิสเฮาส์มีสุขภาพทรุดโทรมจนต้องจากสยามไป โดยต้องโอนงานที่รักยิ่งให้ผู้อื่นด้วยความไม่เต็มใจ[cite: 150].
30. ก่อนกลับ ดร.เฮาส์และภรรยาได้พาเด็กชาย 2 คนไปศึกษาต่อ คือ ครูบุญอิต และ นายแก่น (ต่อมาคือพระยาวินิจ)[cite: 150].
31. นายแก่น (พระยาวินิจ) เมื่อกลับมาได้รับตำแหน่งสำคัญในหน่วยงานด้านการศึกษาของรัฐบาล[cite: 150].
32. ในปีเดียวกัน (ค.ศ. 1877) มิสกริมสเตทก็เดินทางกลับบ้านเกิดเมืองนอน[cite: 153].
33. มิสเจนนี คอร์เซน มาทำหน้าที่ต่อ แต่ก็แต่งงานในปีถัดมา[cite: 153].
34. สามีของมิสคอร์เซน (ศาสนาจารย์ แมคคอลีย์) เป็นนักการศึกษาที่ดีเยี่ยม แต่ก็ต้องจากสยามไปญี่ปุ่นเพราะสุขภาพไม่ดี[cite: 154].
35. ที่ญี่ปุ่น ศาสนาจารย์แมคคอลีย์เป็นคนสำคัญที่ช่วยก่อตั้ง เมจิ กาคา อิน (Meiji Gakuin)[cite: 154].
36. มิสเบลล์ คอลด์เวลล์ มาถึงในปี ค.ศ. 1878 และเข้ารับตำแหน่งผู้จัดการ[cite: 155].
37. ในตอนนั้นโรงเรียนมีนักเรียน 29 คน โดยมีรายได้เพียง 40.00 เหรียญต่อรายจ่าย 490.00 เหรียญต่อปี[cite: 155].
38. ภายในเวลา 10 ปี (ค.ศ. 1875-1885) โรงเรียนมีผู้จัดการถึง 8 คน![cite: 157].
39. ผู้จัดการต่างชาติเหล่านี้มาพร้อมแผนใหม่ๆ แต่ ไม่มีใครมีความรู้เกี่ยวกับขนบประเพณีและภาษาของสยามเลย[cite: 157].
40. ยกตัวอย่างความวุ่นวาย: ลองนึกภาพบริษัทที่เปลี่ยน CEO ทุกปี และ CEO คนใหม่ก็พูดภาษาไทยไม่ได้เลย… งานคงยุ่งน่าดู![cite: 157].
41. บุคคลสำคัญที่สุดที่ทำให้โรงเรียนรอดมาได้คือ นางตั๋วน มารดาของครูบุญอิต[cite: 157].
42. มิสซิสเฮาส์ได้แต่งตั้งให้นางตั๋วนเป็นทั้ง ครูและแม่บ้าน[cite: 157].
43. นางตั๋วนเป็นสตรีที่พิเศษ มีความภูมิฐาน ฉลาดเฉลียว และทำงานอย่างมุ่งมั่นไม่ย่อท้อ[cite: 157].
44. นางตั๋วนทำให้นักเรียนรู้สึกมั่นคงและเหนียวแน่นกับโรงเรียน[cite: 157].
45. นักเรียนรุ่นแรกๆ ถูกดูแลเรื่องอาหาร เสื้อผ้า และการศึกษา โดยมีสัญญาว่าจะเรียน 3-5 ปี[cite: 157].
46. นักเรียนเหล่านี้เก่งทั้งเรื่องเย็บปักถักร้อย ภาษาอังกฤษพื้นฐาน และการดูแลครอบครัว/บ้านเรือน[cite: 157].
47. นักเรียนช่วยทำงานทุกอย่างในโรงเรียน แม้กระทั่งการไปซื้อของที่ตลาด (ถือเป็นการฝึกทักษะชีวิต)[cite: 157].
48. ในปลายปี ค.ศ. 1885 นางตั๋วนขอถอนตัวออกจากงานเพราะเหน็ดเหนื่อยและอ่อนแรง[cite: 163].
49. เมื่อนางตั๋วนออกไป นักเรียนที่มีอายุและผู้ช่วยก็ลาออกตามไปด้วย[cite: 163].
50. จุดจบของโรงเรียนดูเหมือนจะหลีกเลี่ยงไม่ได้ในเวลานั้น[cite: 163].

Section 3: การปรับตัวทางธุรกิจและการสร้างบุคลากรไทย (Business Adaptation and Siamese Personnel)

51. ในปี ค.ศ. 1886 มิสแมรี เจ. เฮนเดอร์สัน และ มิสเอ็ดนา เอส. โคล เข้ามาร่วมงานและพยายามแก้ปัญหาวิกฤต[cite: 165].
52. พวกเธอต้องเผชิญกับปัญหาใหญ่ เช่น ความรู้ภาษาสยามที่น้อยมาก และอาคารที่ต้องซ่อมแซม[cite: 165].
53. โรงเรียนยากจนมาก มีรายได้เพียง เก้าบาทต่อเดือน เท่านั้น ต้องทำงานอย่างกระเบียดกระเสียร[cite: 165].
54. พวกเขาได้เรียนรู้ว่าคนสยาม “ไม่ได้ให้ความสนใจต่อสิ่งที่เสียค่าใช้จ่ายน้อย”[cite: 165, 169].
55. ยกตัวอย่างหลักคิด: คนสยามมองว่าของถูกไม่ดี! โรงเรียนจึงต้องปรับให้มีค่าใช้จ่าย[cite: 169].
56. โรงเรียนจึงเปลี่ยนนโยบายให้ผู้สมัครใหม่ต้องจ่ายค่าเล่าเรียน ห้าบาทต่อเดือน เพื่อดึงดูดความสนใจ[cite: 169].
57. ในเทอมแรกหลังเปลี่ยนกฎ มีนักเรียนหญิง 16 คน[cite: 170].
58. ครูญ่วน เตียงหยก ได้รับคัดเลือกให้เป็นผู้ช่วยครูชาวอเมริกันที่ไว้ใจได้[cite: 164].
59. ครูญ่วนมีความอดทน นิ่มนวล และมุ่งมั่น ทำงานให้โรงเรียนถึงสิบปี[cite: 164].
60. แม่สร้อย (อดีตครูผู้ช่วย) และ แม่ทิม เป็นครูคนสำคัญในช่วงเวลานั้น[cite: 170, 171].
61. แม่ทิมแสดงความสามารถด้านการบริหารถึง 12 ปี จนมีชื่อเสียงในแวดวงโรงเรียนสตรีของรัฐบาล[cite: 171].
62. นักเรียนหญิง 4 คนที่เรียนในระดับสูง (เทียบเท่าประถมปีที่สอง) ถูกฝึกเพื่อเป็น ครูในอนาคต[cite: 172].
63. แม่สุวรรณ แม่แจง และแม่พลอย ตกลงที่จะมาเป็นครูหลังสมรส ซึ่งเป็นความสุขของโรงเรียน[cite: 172].
64. แม่สุวรรณ เป็นครูที่ฉลาดปราดเปรื่องและได้ดำรงตำแหน่ง ครูใหญ่[cite: 175].
65. แม่สุวรรณมีส่วนสำคัญในการหล่อหลอมโรงเรียนถึง 20 ปี[cite: 175].
66. ท่านสามารถพบปะกับบิดามารดาของนักเรียนและสร้างมิตรภาพได้[cite: 175].
67. แม่สุวรรณช่วยให้คำแนะนำและอธิบายขนบประเพณีสยามให้กับครูต่างชาติ ทำให้โรงเรียนฝ่าฟันอุปสรรคได้[cite: 175].
68. แม่เต่า ทำงานเป็นครูของโรงเรียนอย่างซื่อสัตย์กว่า 10 ปี ก่อนจะไปทำงานให้กับโรงเรียนราชินี[cite: 176].
69. โรงเรียนเคยจัด ตลาดนัด ขายงานเย็บปักถักร้อยของนักเรียนพร้อมกับตุ๊กตาจากอเมริกา[cite: 177].
70. การจัดตลาดนัดประสบความสำเร็จอย่างมาก ทำให้ปัญหาความยากจนของโรงเรียนค่อยๆ หมดไป[cite: 177].
71. โรงเรียนได้รับโต๊ะอัตโนมัติน่ารัก 24 ตัวจากอเมริกาเพื่อใช้ในการเรียน[cite: 177].

Section 4: พระราชูปถัมภ์และการขยายตัวครั้งใหญ่ (Royal Patronage and Major Expansion)

72. ในปี ค.ศ. 1888 คริสตจักรอนุมัติให้โรงเรียนใช้และครอบครอง ที่ดินทั้งหมดของวังหลัง[cite: 178].
73. การอนุมัติที่ดินถือเป็นก้าวแรกที่สำคัญสำหรับการขยายโรงเรียน[cite: 178].
74. ในช่วงเวลาใกล้กัน เกิดเหตุการณ์ที่ทำให้โรงเรียนเป็นที่ยอมรับสูงสุด[cite: 179].
75. พระบรมวงศ์เธอพระองค์เจ้านราธิปประพันธ์พงศ์ ทรงเป็นเชื้อพระวงศ์องค์แรกที่ทรงอุปถัมภ์โรงเรียน[cite: 179].
76. พระองค์ทรงให้พระธิดาองค์ใหญ่คือ หม่อมเจ้าหญิงพันธุ์พิมาน มาศึกษากับทางโรงเรียน[cite: 179].
77. เหตุการณ์นี้ช่วย เปลี่ยนแปลงความรู้สึกเกี่ยวกับการศึกษาสตรี และเป็นจุดเริ่มต้นของยุคใหม่[cite: 179].
78. หลังจากนั้น ลูกหลานของเชื้อพระวงศ์และขุนนางก็เริ่มเข้ามาเป็นนักเรียนมากขึ้น[cite: 183].
79. โรงเรียนได้รับการยอมรับในฐานะโรงเรียนสำหรับ ชนชั้นสูงและชนชั้นที่ต่ำลงมา[cite: 183].
80. เกร็ดน่ารักปนสยอง: หม่อมเจ้าหญิงพันธุ์พิมานเคยประสบอุบัติเหตุถูกพระพี่เลี้ยงใช้ กรดคาร์บอลิก (คิดว่าเป็นน้ำหอม) ประพรมพระวรกาย[cite: 184].
81. แม้จะเจ็บปวดอย่างรุนแรง แต่เจ้าหญิงองค์น้อยก็ทรงพยายามอย่างกล้าหาญที่จะอดทน[cite: 184].
82. พระอัยยิกา (ยาย) ของพระองค์เสด็จมาเพื่อตัดสินใจว่าจะทำอย่างไร แต่เจ้าหญิงทรงตัดสินพระทัยเองว่าจะประทับอยู่ที่โรงเรียนต่อ[cite: 184, 185].
83. ในปี ค.ศ. 1900 เจ้าหญิงพระองค์นี้สิ้นชีพตักษัยด้วยโรคอหิวาตกโรค สร้างความเศร้าโศกแก่คณะครูอย่างมาก[cite: 187].
84. บรรดาเจ้าจอมในพระบรมมหาพระราชวังได้ส่ง “ข้าหลวง” ที่ยังมีอายุน้อยมาเรียนด้วย[cite: 188].
85. ช่วงทศวรรษที่สอง โรงเรียนมีการพัฒนาหลายด้าน ทั้งจำนวนนักเรียนเต็มจำนวนและสามารถ เลี้ยงดูตัวเองได้[cite: 191].
86. เพื่อนชาวสยามได้บริจาคเงินให้ซื้อที่ดินที่อยู่ติดกับโรงเรียนเพิ่มเติม[cite: 192].
87. มีการสร้างอาคารเพิ่มสำหรับเป็นห้องเรียน ห้องอาหาร และสิ่งจำเป็นอื่นๆ บนที่ดินที่ขยาย[cite: 192].
88. มีการสร้างเขื่อนกั้นน้ำ ท่าเรือใหม่ และกำแพงสูงล้อมรอบพื้นที่โรงเรียน[cite: 192].

Section 5: เหตุการณ์สำคัญระดับชาติและผลกระทบ (Key National Events and Impact)

89. มีงานแสดงเพื่อเฉลิมฉลอง 100 ปีของกรุงเทพฯ ในฐานะราชธานี[cite: 158].
90. งานเฉลิมฉลองนี้จัดขึ้นเพื่อแสดงถึงความเจริญก้าวหน้าของชาติ[cite: 158].
91. โรงเรียนถูกขอให้จัดนิทรรศการงาน เย็บปักถักร้อย[cite: 162].
92. นิทรรศการนี้ได้รับพระบรมราชานุญาตให้ใช้พื้นที่ของสมเด็จพระบรมราชินีในท้องพระโรง[cite: 162].
93. พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ทรงสนพระทัยและพระราชทานเงิน ซื้อผลงานทั้งหมด[cite: 162].
94. รัชกาลที่ 5 ยังทรงพระราชทาน เหรียญเงิน ให้แก่โรงเรียนอีกด้วย[cite: 162].
95. โศกนาฏกรรมปี ค.ศ. 1880 การสิ้นพระชนม์ของ สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ (พระนางเรือล่ม)[cite: 193].
96. การสิ้นพระชนม์พร้อมพระธิดาสององค์ เป็นแรงกระตุ้นสำคัญต่อ การศึกษาสตรี ในราชอาณาจักร[cite: 193].
97. มีการสร้างอาคารอนุสรณ์ที่งดงาม 2 หลัง อุทิศให้กับการศึกษา ตามพระราชประสงค์เดิมของพระนางสุนันทาฯ[cite: 193].
98. มีการสร้างโรงเรียนสตรีเพื่อเป็นอนุสรณ์แด่พระราชินี ซึ่งต่อมาเป็นที่รู้จักกันในนาม โรงเรียนราชินี[cite: 208].
99. วิกฤตการณ์ทางการเมืองปี ค.ศ. 1893 สยามต้องลงนามในสนธิสัญญายอมรับการลบหลู่จากฝรั่งเศส[cite: 194].
100. ในปี ค.ศ. 1898 รัชกาลที่ 5 เสด็จประพาสยุโรปเป็นครั้งแรก[cite: 198].
101. ทรงแต่งตั้งให้ สมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรี ดำรงตำแหน่ง ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์[cite: 198].
102. ความสำเร็จในการบริหารประเทศของสมเด็จพระนางเจ้าเสาวภาผ่องศรีช่วยกระตุ้นให้ สตรีของราชอาณาจักรก้าวไปข้างหน้า[cite: 198].
103. รัฐบาลเริ่มเปิดโรงเรียนไปกลับหลายโรงเรียนในกรุงเทพฯ และสนับสนุนการศึกษามากขึ้น[cite: 198].
104. นักเรียนที่จบจากโรงเรียนวังหลังจึงกลายเป็น ที่ต้องการอย่างยิ่ง เพื่อให้ไปสอนในโรงเรียนใหม่ของรัฐบาล[cite: 198, 204].
105. ยกตัวอย่างความต้องการครู: นักเรียนที่จบไปเล่าว่า ข้าหลวง สนับสนุนให้เธอเปิดโรงเรียนสำหรับลูกข้าราชการทันทีที่ทราบว่าเธอจบจากวังหลัง[cite: 202, 203].

Section 6: แผนการพัฒนายุคใหม่ของสยาม (Siam’s Modernization Plans)

106. พระเจ้าอยู่หัวทรงส่งพระราชโอรสไปศึกษาต่อยังโรงเรียนที่มีชื่อเสียงของอังกฤษและยุโรป[cite: 205].
107. มีการสอบแข่งขันเพื่อให้ข้าราชการหนุ่มจำนวนมากเดินทางไปศึกษาต่อต่างประเทศด้านวิทยาการต่างๆ[cite: 205].
108. การเสด็จกลับจากยุโรปของพระเจ้าอยู่หัวนำแผนการใหม่ๆ มามากมายเพื่อพัฒนาประเทศ[cite: 206].
109. มีการขยายเส้นทาง รถไฟ และสร้าง ถนนใหม่ ที่ดีขึ้น[cite: 206].
110. มีการวางแผนสร้าง วิทยาลัยเฉพาะทาง ในสาขาสำคัญ เช่น นิติศาสตร์ เกษตรศาสตร์ การทำแผนที่ ชลประทาน และวิศวกรรมโยธา[cite: 206].
111. มีการวางแผนสร้างวิทยาลัยในสาขา การแพทย์และการอบรมนางพยาบาล[cite: 206].
112. มีการวางแผนสร้าง มหาวิทยาลัย แต่ก็ยังไม่ได้ก่อตั้งเป็นรูปร่างในเวลานั้น[cite: 206].
113. มีการก่อตั้งโรงพยาบาลแห่งใหม่ และโรงพยาบาลเดิมก็ได้รับการสนับสนุนและเครื่องมือที่ดีขึ้น[cite: 206].
114. มีการพัฒนาที่ดินผืนใหญ่ทางตอนเหนือของกรุงเทพฯ ให้เป็น สวนสาธารณะที่งดงาม[cite: 207].
115. ในสวนสาธารณะแห่งนี้ มีการสร้างพระราชวังของพระเจ้าแผ่นดิน[cite: 207].
116. มีการสร้าง ถนนกว้างมีร่มไม้แบบปารีส เพื่อเชื่อมสวนสาธารณะกับพระราชวังหลวง[cite: 207].
117. เส้นทางสัญจรนี้ถือเป็นเส้นทางที่สวยที่สุดเท่าที่คนสยามเคยมีมา[cite: 207].
118. โดยสรุปแล้ว บรรยากาศทั้งหมดของสยามในช่วงเวลานั้นเต็มไปด้วยการพัฒนาครั้งใหญ่[cite: 207].

ch7

📌 ส่วนที่ 1: การก่อตั้งและทำเลที่ตั้งของ “นครแห่งเพชร”

1. จุดเริ่มต้น: ศูนย์พันธกิจเพชรบุรีก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1861 [cite: 177] ซึ่งถือเป็นช่วงต้นของการเผยแพร่ศาสนาคริสต์ในสยาม
2. สถานะสำคัญ: เป็นจุดเริ่มต้นของการ “ขยายงาน” ของคณะมิชชันเพรสไบทีเรียนที่ออกนอกบางกอก (กรุงเทพฯ) เป็นครั้งแรก[cite: 178].
3. ความสวยงาม: เพชรบุรีถูกยกย่องว่าเป็นเมืองที่น่าอยู่ที่สุดแห่งหนึ่งในสยาม[cite: 178].
4. ระยะทาง: เมืองนี้ตั้งอยู่ทางตะวันตกของบางกอกไปประมาณ 80 ไมล์[cite: 178].
5. ทัศนียภาพ: พื้นที่อุดมสมบูรณ์ไปด้วยท้องทุ่งชุ่มน้ำ และมีต้นตาลโตนดลำต้นสูงขึ้นอย่างหนาแน่น[cite: 178].
6. ภูมิทัศน์โดดเด่น: มีทิวเขาเตี้ยๆ และมีเขาหนึ่งลูกตั้งตระหง่านอยู่เหนือตัวเมือง[cite: 178].
7. สถานที่สำคัญของชาติ: พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4) ทรงโปรดให้สร้างพระราชวังและวัดบนเขาลูกนี้[cite: 178].
8. จุดเด่นอีกแห่ง: มีเขาอีกลูกหนึ่งที่มี “ถ้ำเพชรบุรี” ที่มีชื่อเสียง[cite: 178].
9. ความหมายของชื่อเมือง: “เพชรบุรี” หมายถึง “นครแห่งเพชร”[cite: 178].
10. ที่มาของชื่อ: มาจากการที่เคยมีผู้พบเพชรในแม่น้ำเพชรบุรี[cite: 178].
11. สภาพความเป็นอยู่: อากาศบริเวณนี้เย็นสบายและบ้านเมืองเจริญมั่งคั่ง[cite: 178].

🚧 ส่วนที่ 2: อุปสรรคเบื้องต้นและการสนับสนุนจากฝ่ายราชการสยาม

12. การปรึกษาหารือ: หมอสอนศาสนาได้ปรึกษาหารือกันหลายครั้งในบางกอกเกี่ยวกับโอกาสในการตั้งศูนย์พันธกิจที่เพชรบุรี[cite: 179].
13. ผู้ถูกแต่งตั้งคนแรก: ดร.เฮาส์ กับภรรยา ถูกแต่งตั้งให้มารับผิดชอบการตั้งศูนย์ฯ[cite: 179].
14. อุปสรรคที่ไม่คาดคิด (ตัวอย่าง): ดร.เฮาส์เดินทางมาเตรียมงานแล้ว แต่ประสบอุบัติเหตุ ตกจากหลังม้า อาการรุนแรงจนไม่สามารถทำหน้าที่ได้[cite: 179].
15. ความพยายามของคนอื่นๆ: คุณแมคกิลวารีกับคุณวิลสัน ต่างก็เคยตั้งใจรับงานนี้แต่ไม่สามารถทำได้ตามแผน[cite: 179].
16. ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เริ่มงานได้ (ข้อ 1): ท่านผู้ทำหน้าที่แทนข้าหลวง คือ พระเพ็ชรพิสัยศรีสวัสดิ์ (ต่อมาคือ เจ้าพระยาภานุวงษ์มหาโกษาธิบดี) ได้แสดงความกระตือรือร้นและต้องการให้หมอสอนศาสนามา[cite: 183].
17. เหตุผลส่วนตัวของข้าหลวง: ท่านต้องการให้บุตรชายมีโอกาส เรียนภาษาอังกฤษ[cite: 183].
18. การสนับสนุนจากข้าหลวง: ท่านจึงได้เสนอ ที่ดิน ให้ก่อตั้งโรงเรียนเพื่อเป็นแรงจูงใจ[cite: 183].
19. ปัจจัยสำคัญที่ทำให้เริ่มงานได้ (ข้อ 2): ทางมิชชันได้รับบุคลากรสนับสนุนเพิ่ม[cite: 184].
20. ทีมผู้บุกเบิก: บุคคลที่เริ่มงานสำคัญ ได้แก่ ศาสนาจารย์ เอส. จี. แมคฟาร์แลนด์, ศาสนาจารย์ เอ็น. เอ. แมคโดนัล, ภรรยาของทั้งสองท่าน, และมิสซิสแดลเนียล แมคกิลวารี[cite: 184, 185].
21. ความกระตือรือร้นของทีม: ทั้งสี่คนต่างก็กระตือรือร้นที่จะได้รับมอบหมายให้ไปทำงานที่ศูนย์พันธกิจแห่งใหม่นี้[cite: 186].

✨ ส่วนที่ 3: “นายก้อน” อัญมณีก้อนแรกของการเผยแพร่ศาสนา

22. เรื่องราวสุดมหัศจรรย์: ภายในเดือนแรกที่ศูนย์ฯ เปิดขึ้น หมอสอนศาสนารายงานเรื่องราวของชายชาวสยามคนหนึ่งชื่อ “นายก้อน”[cite: 187, 188].
23. ศรัทธาที่มาจากการอ่าน: นายก้อนเป็นคนที่มีศรัทธาในพระเจ้ากับพระเยซูคริสต์ ทั้งๆ ที่ยังไม่เคยพบหมอสอนศาสนาหรือคริสตศาสนิกชนแม้แต่คนเดียว[cite: 188].
24. ฉายา: เขาถูกเรียกว่าเป็น “อัญมณีก้อนแรก” ที่พบใน “นครแห่งเพชร”[cite: 188].
25. คัมภีร์ที่ใช้: นายก้อนเปลี่ยนศาสนาด้วยการอ่านพระคัมภีร์เพียง 3 เล่ม คือ พระกิตติคุณยอห์น, พระธรรมกิจการของอัครทูต, และพระธรรมโรม เท่านั้น[cite: 188].
26. วิธีการอ่าน: ในการอ่านพระธรรมดังกล่าว นายก้อนทำด้วยการ ท่องจำเกือบทั้งหมด[cite: 188].
27. ความจำอันน่าทึ่ง: เขาสามารถท่องข้อพระคัมภีร์ของพระธรรมดังกล่าวได้ทั้งหมดโดยไม่ขาดตกบกพร่องเลย[cite: 188].
28. การสอนในครอบครัว: เขายังสอนบุตรชายตัวเล็กๆ ให้อธิษฐานพระเจ้าและท่องบัญญัติสิบประการ[cite: 188].
29. ความต้องการเรียนรู้: เขารู้สึกยินดีที่ได้พบหมอสอนศาสนาและใคร่จะมาพักอาศัยอยู่ด้วยเพื่อศึกษาบทคำสอนให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น[cite: 188].
30. ความเสียสละ: นายก้อนต้องการช่วยสอนศาสนาและแจกจ่ายหนังสือ โดยไม่ต้องการค่าตอบแทนใดๆ[cite: 188].
31. ฐานะดี: เขามีเงินอยู่หลายร้อยบาทและไม่ต้องการเงินอีก (แสดงให้เห็นว่าศรัทธาไม่ได้มาจากความยากจน)[cite: 188].
32. ความมั่นคงในศรัทธา (ตัวอย่าง): เขายืนยันต่อมิตรสหายกลุ่มใหม่ว่าจะไม่มีวันละทิ้งความเชื่อมั่นในพระเยซูคริสต์อย่างเด็ดขาด[cite: 188].
33. สมาชิกอย่างเป็นทางการ: นายก้อนไม่เคยเข้าเป็นสมาชิกของคริสตจักรอย่างเป็นทางการ[cite: 191].
34. สมาชิกคนแรกของคริสตจักรเพชรบุรี: คนสยามคนแรกที่ได้รับเกียรติเป็นสมาชิกอย่างเป็นทางการอีกสองปีต่อมาคือ “นายขาว”[cite: 191].

🛡️ ส่วนที่ 4: สงครามกลางเมืองอเมริกา และการทำงานร่วมกันอย่างมืออาชีพ

35. ผลกระทบข้ามโลก: สงครามกลางเมืองอเมริกันมีผลกระทบต่อหมอสอนศาสนากลุ่มเล็กๆ ที่อยู่ห่างจากเหตุการณ์ไปถึงครึ่งโลก[cite: 192, 193].
36. ฝ่ายใต้: คุณแมคกิลวารีมาจากรัฐนอร์ธแคโรไลนา และ สนับสนุนฝ่ายใต้ อย่างแข็งขัน[cite: 193].
37. ฝ่ายเหนือ: คุณแมคฟาร์แลนด์กับภรรยามาจากรัฐเพนซิลเวเนียตะวันตก และมีความรู้สึกเป็น ฝ่ายเหนือ อย่างเข้มข้น[cite: 193].
38. การรับข่าวสาร: ไปรษณีย์จะมาถึงพวกเขาเพียงเดือนละครั้ง[cite: 193].
39. การอ่านข่าวสงคราม: แต่ละฝ่ายจะปิดบ้านของตนเพื่ออ่านจดหมาย/วารสาร และต่างก็อ่านข่าวสงครามอย่างกระตือรือร้น[cite: 193].
40. ความอดกลั้นที่น่าทึ่ง (ตัวอย่าง): เมื่อมาพบกัน พวกเขาไม่กล้าพูดถึงเรื่องสงครามทั้งๆ ที่ต่างก็ครุ่นคิดอยู่เต็มอก[cite: 193].
41. ความสามัคคีในการทำงาน: บุคคลเหล่านี้ใช้ชีวิตและทำงานหนักร่วมกันอย่างใกล้ชิดตลอดเวลาที่สงครามกลางเมืองยังคงอยู่ โดยที่ไม่มีการขัดแย้งกันแม้แต่คำเดียว[cite: 194].
42. หัวข้อสนทนาที่ปลอดภัย (ตัวอย่าง): เพื่อทำลายความเงียบในวงสนทนาที่ตึงเครียด คุณแมคกิลวารีเลือกที่จะถามถึง “หนี้สินที่อังกฤษก่อขึ้น” แทนเรื่องสงคราม[cite: 193, 194].

📚 ส่วนที่ 5: งานด้านการศึกษาและการพัฒนาสตรี

43. การพัฒนาการศึกษา: งานด้านการศึกษาพัฒนาอย่างรวดเร็ว เนื่องจากได้รับการสนับสนุนและอุปถัมภ์จากผู้รักษาการณ์ข้าหลวง[cite: 196].
44. อาคารเรียนหลังแรก: เป็นอาคารขนาดเล็ก ตั้งอยู่ด้านหน้าของที่ดิน[cite: 196].
45. ลักษณะอาคาร: มีพื้นไม้สักยกสูง 3 ฟุต มีกำแพงก่ออิฐ 1 ด้าน กำแพงไม้ไผ่ 3 ด้าน และหลังคามุงจาก[cite: 196].
46. การใช้งานคู่กัน: อาคารหลังนี้ใช้เป็น โบสถ์แห่งแรก ไปด้วยในตัว[cite: 196].
47. ผู้ดูแล: โรงเรียนเปิดทำการภายใต้การดูแลของมิสซิสแมคฟาร์แลนด์[cite: 196].
48. การวางตัวอย่าง: การสมัครเข้าเรียนของบุตรชายท่านข้าหลวง เป็นการวางตัวอย่างที่ดีให้ข้าราชการและบุคคลทั่วไปปฏิบัติตาม[cite: 196].
49. ความท้าทายในการสอนสตรี: การสอนสตรีและเด็กผู้หญิงเป็นไป ช้ากว่าและพัฒนายากกว่า[cite: 203].
50. อุปสรรคการเรียน: ผู้หญิงส่วนใหญ่มีภาระงานบ้าน, ร้านค้า, และงานในทุ่งนา ทำให้การศึกษาไม่ดึงดูดใจพวกเขา[cite: 203].
51. วิธีสร้างแรงจูงใจ (ตัวอย่าง): มิสซิสแมคฟาร์แลนด์ใช้วิธี “จ่ายชดเชยเวลา” ที่พวกเขามาเข้าโรงเรียน[cite: 203].
52. งานฝีมือที่สอน: นอกจากสอนหนังสือแล้ว ยังมีการสอนและฝึกหัดงานฝีมือ เช่น การเย็บเสื้อกั๊กตัวงามที่มีกระดุมติดอยู่ด้านหน้า[cite: 203].
53. นวัตกรรมเครื่องจักร: หมอสอนศาสนาเป็นผู้นำ จักรเย็บผ้า เข้ามาในอาณาจักรสยามเป็นครั้งแรก[cite: 203].
54. ผู้บุกเบิกในเพชรบุรี: มิสซิสแมคฟาร์แลนด์เป็นคนแรกที่นำจักรเย็บผ้าไปเพชรบุรี[cite: 203].
55. ฉายาใหม่ของเมือง: ต่อมาเพชรบุรีจึงเป็นที่รู้จักกันในนามของ “เมืองแห่งจักรเย็บผ้า”[cite: 203].
56. การเริ่มงานด้านสตรี: การสอนสตรีและเด็กผู้หญิงจึงเริ่มขึ้นอย่างพอประมาณด้วยวิธีนี้[cite: 203].

🚀 ส่วนที่ 6: การขยายงานและนวัตกรรมในการเผยแพร่

57. งานเผยแพร่ประจำ: คุณแมคฟาร์แลนด์ทำงานด้านท้องถิ่น ประกอบพิธีทางศาสนา และฝึกอบรมผู้ที่จะเข้าพิธีรับบัพติศมา[cite: 205].
58. จุดเริ่มต้นการมองไปทางเหนือ: คุณแมคกิลวารีเริ่มสนใจ “เจ้านายลาว” ที่เดินทางมาจากทางตอนเหนือและจอดพักเรืออยู่หน้าคณะมิชชัน[cite: 205].
59. กลุ่มเชลยศึก: ความสนใจเพิ่มมากขึ้นเมื่อท่านพบหมู่บ้านของ เชลยศึกชาวลาว ที่ถูกจับมาที่เพชรบุรี[cite: 206].
60. การตอบสนองที่รวดเร็ว: แม้ผู้คนเหล่านี้จะพูดภาษาที่แตกต่างและหมอสอนศาสนามีความรู้ทางภาษาสยามจำกัด แต่พวกเขาก็ตอบสนองคำสอนของพระเยซูคริสต์อย่างรวดเร็ว[cite: 206].
61. วิสัยทัศน์: คุณแมคกิลวารีเริ่มมองเห็นภาพของผู้คนที่ต้องการรับคำสอนของพระเยซูคริสต์ทางตอนเหนือของสยามในปี ค.ศ. 1863[cite: 206].
62. การเดินทางค้นหาข้อมูล: คุณแมคกิลวารีชวนศาสนาจารย์ โจนาธาน วิลสัน เดินทางไปเสาะหาข้อมูลในเขตเหนือ[cite: 206].
63. ระยะเวลาการเดินทาง: การเดินทางที่เต็มไปด้วยความหวังครั้งนั้นใช้เวลาถึง 79 วัน[cite: 206].
64. การก่อตั้งคริสตจักรอย่างเป็นทางการ: คริสตจักรเพชรบุรีก่อตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1863[cite: 207].
65. สมาชิกผู้ก่อตั้ง: มีสมาชิกชาวสยามสามคนร่วมกับพวกหมอสอนศาสนา[cite: 207].
66. การขยายตัว: การขยายตัวของคริสตจักรเป็นไปอย่างรวดเร็วตั้งแต่เริ่มต้น[cite: 210].
67. การย้ายถิ่นฐาน: ในปี ค.ศ. 1867 คุณแมคกิลวารีกับภรรยาและลูกสองคนออกเดินทางไปเชียงใหม่เพื่อเริ่มงานใหม่[cite: 211].
68. การสร้างบ้านพัก: ในช่วงที่คุณแมคกิลวารีไม่อยู่ คุณแมคฟาร์แลนด์ใช้เวลาส่วนใหญ่สร้างเคหะทำจากอิฐที่มั่นคงและสุขสบายใจให้กับครอบครัว[cite: 212].
69. นักเทศน์ชาวสยามคนแรก: ในปี ค.ศ. 1867 นายคล้ายซึ่งเป็นคนเพชรบุรี ได้รับใบอนุญาตให้เป็น นักเทศน์ชาวสยามคนแรก ในการประชุมคริสตจักรภาคเพรสไบทีเรียนแห่งสยาม[cite: 214].
70. ผู้ฝึกสอน: นายคล้ายได้รับการฝึกฝนเล่าเรียนจากคุณแมคฟาร์แลนด์[cite: 214].

⛪ ส่วนที่ 7: โครงการก่อสร้างโบสถ์และแหล่งทุนที่มาจากสยาม

71. โครงการใหญ่: งานสำคัญต่อไปที่คุณแมคฟาร์แลนด์ทำคือการสร้างสถานสักการะ (โบสถ์) ด้วยอิฐ[cite: 214].
72. ความยากลำบากในการก่อสร้าง: พวกเขาต้อง ทำอิฐและเผาอิฐด้วยตัวเอง ซึ่งเป็นกระบวนการที่เชื่องช้ามากในสยามขณะนั้น[cite: 214].
73. ความละเอียดอ่อน: การก่อสร้างต้องบอกรูปร่างอาคารและรายละเอียดแก่คนงานทีละอย่างๆ ซึ่งต้องใช้ความอดทนสูง[cite: 214].
74. ความทุ่มเท: หมอสอนศาสนาอายุน้อยเหล่านี้ต้องใช้ความอดทนและการดูแลควบคุมรายละเอียดอย่างไม่ย่อท้อ[cite: 214].
75. ความสำเร็จ: หลังจากทำงานอย่างต่อเนื่องถึง สามปี งานก็เสร็จสมบูรณ์ และมีพิธีถวายโบสถ์แห่งใหม่ ในปี ค.ศ. 1872[cite: 214].
76. วันแห่งความปิติ: วันถวายโบสถ์เป็นวันแห่งความปิติโสมนัสอย่างยิ่งสำหรับคริสตศาสนิกชนกลุ่มเล็กๆ ในเพชรบุรี ที่เห็นอาคารใหม่ที่สร้างขึ้นด้วยมือของพวกเขา[cite: 215].
77. ผู้เทศน์ในพิธี: ศาสนาจารย์ คอร์เนเลียส บี. บรัดเลย์ บุตรคนโตของหมอบรัดเลย์จากบางกอก เป็นผู้เทศน์ในการสถาปนา[cite: 215].
78. การเดินทางด้วยเรือนแพ (ตัวอย่าง): คุณแมคฟาร์แลนด์ริเริ่มใช้ “เรือนแพ” เดินทางไปตามแม่น้ำลำคลอง[cite: 216].
79. หน้าที่ของเรือนแพ: เรือนแพใช้เป็นที่หลับนอนในตอนกลางคืน และเป็นห้องพยาบาล/แจกจ่ายเอกสารคำสอนในตอนกลางวัน[cite: 216, 236].
80. นวัตกรรมบนบก (ตัวอย่าง): สำหรับงานบนบก ท่านประดิษฐ์และสร้าง “รถล้อเดียว” (wheelbarrow) ที่สามารถวางของและทรงตัวได้ดี[cite: 236].
81. การเดินทางด้วยรถ: หมอสอนศาสนาท่านนี้เดินทางกับ “ม้า” ตัวเล็กๆ ตัวนี้ (หมายถึงรถล้อเดียว) ไปยังหมู่บ้านต่างๆ[cite: 236].
82. ผลลัพธ์การเผยแพร่: บรรดาหมู่บ้านที่อยู่รายล้อมเพชรบุรีทั้งหมดจึงเป็นเขตที่ท่านไปเยือนและเผยแพร่พระวจนะของพระเยซูคริสต์[cite: 236].
83. นโยบายการอยู่อาศัย: ทางมิชชันมีนโยบายให้ครอบครัวคริสเตียนอาศัยอยู่บนที่ดินของศูนย์พันธกิจมากที่สุดเท่าที่จะทำได้[cite: 237].
84. ปัญหาความปลอดภัย (ตัวอย่าง): รั้วไม้ไผ่ที่ล้อมอาณาเขตไม่แข็งแรงพอที่จะ “ขับไล่ซาตานกับตัวแทนของมัน” ทำให้มีการบุกรุกเข้ามาบ่อยครั้ง (แสดงถึงความเปราะบางของสิ่งปลูกสร้าง)[cite: 237].

🎶 ส่วนที่ 8: หนังสือเพลงนมัสการและวิกฤตการเงิน

85. โครงการหนังสือเพลง: ครอบครัวแมคฟาร์แลนด์นำแม่พิมพ์บทเพลงเพื่อพิมพ์หนังสือเพลงนมัสการภาษาสยามกลับมาด้วย[cite: 242].
86. วิธีการพิมพ์: บทเพลงเหล่านี้พิมพ์ด้วย แท่นพิมพ์ไม้ ซึ่งคุณแมคฟาร์แลนด์เป็นผู้ทำขึ้น[cite: 242].
87. ผู้สนับสนุนเงินทุน: โรงเรียนรวีวารศึกษากับสมาคมมิชชันนารีหลายแห่งบริจาคเงินคนละห้าดอลล่าร์เพื่อซื้อแม่พิมพ์[cite: 242].
88. ผู้แปล: ครูพูน ซึ่งเป็นครูสอนภาษา เป็นคนเดียวที่ทำหน้าที่แปลเพลงนมัสการเหล่านั้นเป็นภาษาสยาม[cite: 242].
89. ความท้าทายในการแปล: ครูพูนไม่รู้จักทำนองต่างชาติ จึงต้องมีการสอนทำนองให้ท่านก่อน แล้วจึงแปลบทเพลงให้เข้ากับทำนอง[cite: 242].
90. ความจำเป็นในการขยายอาคาร: จำนวนอาคารไม่เพียงพอต่อการขยายงานโรงเรียนด้านการเรือน จึงต้องมีการก่อสร้างอาคารอิฐขนาดใหญ่[cite: 243].
91. ค่าใช้จ่ายสูง: อาคารดังกล่าวใช้เวลาสองปีและเสียค่าใช้จ่าย 4,000 เหรียญ[cite: 243].
92. คำมั่นสัญญา: กรรมการคณะมิชชันสัญญาว่าจะให้เงินจำนวน 4,000 เหรียญ[cite: 243].
93. วิกฤตการเงิน (ตัวอย่าง): กรรมการคณะมิชชันไม่อาจเติมเต็มคำมั่นสัญญาได้ และแจ้งว่าไม่สามารถพึ่งพาเงินที่เหลืออีก 2,000 เหรียญ ได้[cite: 244].
94. การช่วยเหลือจากสยาม: มิตรชาวสยามเสนอให้ถวายฎีกาต่อกษัตริย์เพื่อขอบริจาคภายในสยาม[cite: 246].
95. พระราชทานทุน: พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) ทรงพระราชทานเงิน 1,000 เหรียญ[cite: 246].
96. แหล่งทุนอื่น: เงินที่เหลือมาจากพระญาติวงศ์กับขุนนาง[cite: 246].
97. ผลลัพธ์: อาคารโรงเรียนสองชั้นจึงได้ก่อสร้างขึ้นและใช้สืบมาจนกระทั่งทุกวันนี้[cite: 246].

🔄 ส่วนที่ 9: การโยกย้ายและการก่อตั้งโรงพยาบาลแห่งแรก

98. การเปลี่ยนงานของ ดร.แมคฟาร์แลนด์: พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดให้ ดร.แมคฟาร์แลนด์มาทำงานถวายพระองค์[cite: 252].
99. โรงเรียนหลวง: ดร.แมคฟาร์แลนด์เดินทางไปบางกอกและก่อตั้ง โรงเรียนหลวงสำหรับขุนนางที่สวนอนันต์ ในปี ค.ศ. 1878[cite: 252].
100. คริสตจักรแห่งแรกของสยามใต้: ก่อนออกจากเพชรบุรี ท่านได้ก่อตั้งคริสตจักรท้องถิ่นแห่งแรกในเขตสยามใต้ คือ คริสตจักรที่บางตะบูน โดยมีสมาชิกผู้ก่อตั้งเก้าคน[cite: 252].
101. การแพทย์และการสร้างโรงพยาบาล: ดร.อี. เอ. สเตอร์จ เดินทางมาถึงในปี ค.ศ. 1880 และเป็นผู้สร้าง โรงพยาบาลที่เพชรบุรี ซึ่งนับเป็น โรงพยาบาลแห่งแรกในอาณาจักรสยาม[cite: 255].
102. ความผันผวนของเจ้าหน้าที่: หลังจากนั้นศูนย์พันธกิจเพชรบุรีประสบกับความผันผวนและการเปลี่ยนแปลงเจ้าหน้าที่อย่างมากมายหลายครั้งในช่วงเวลาสองสามปีต่อมา ส่วนใหญ่เกิดจากปัญหาด้านสุขภาพ[cite: 253, 254, 256, 257].

Ch8

สวัสดีครับ! ยินดีสรุปเรื่องราวการก่อตั้ง ศูนย์พันธกิจเชียงใหม่ ที่เต็มไปด้วยการผจญภัย ความศรัทธา และเหตุการณ์สุดระทึกในอดีต ให้เข้าใจง่ายและอ่านสนุกๆ เป็นข้อๆ เลยครับ! (เน้นเรื่องราวจากปี ค.ศ. 1867 เป็นหลัก)

เนื่องจากเนื้อหามีความเข้มข้น ผมขอแบ่งเป็น 5 ส่วนหลัก และสรุปให้คุณได้ไปอ่านต่ออย่างจุใจตามที่ขอมาครับ

🌟 ส่วนที่ 1: จุดเริ่มต้นของความฝันและการผจญภัย (The Vision and Venture)

ศูนย์พันธกิจเชียงใหม่ที่ก่อตั้งโดยมิชชันนารีเพรสไบทีเรียนถือเป็นหนึ่งในศูนย์ที่โดดเด่นและห่างไกลที่สุดในราชอาณาจักรสยาม [cite: 184]

1. ชื่อภารกิจที่ตั้งขึ้น: ศูนย์พันธกิจเชียงใหม่ (Chiang Mai Mission Center) [cite: 183]
2. ปีแห่งการก่อตั้งอย่างเป็นทางการ: ค.ศ. 1867 (พ.ศ. 2410) [cite: 183]
3. ผู้ดูแลหลัก: คณะกรรมการมิชชันเพรสไบทีเรียนโพ้นทะเล [cite: 184]
4. แนวคิดการก่อตั้ง: เน้นแนวคิดแบบ นักผจญภัย เพราะเป็นการบุกเบิกในพื้นที่ห่างไกล ไม่ใช่เน้นความปลอดภัย [cite: 184]
5. ทำเลที่ตั้งสุดพิเศษ: ตั้งอยู่ในหุบเขาลุ่มแม่น้ำปิงอันงดงาม ครอบคลุมพื้นที่มณฑลเชียงใหม่และลำพูน [cite: 184]
6. สถิติสำคัญในยุคนั้น: มีสมาชิกคริสตศาสนิกชนกว่า 2,300 คนในพื้นที่นี้ ซึ่งคิดเป็นประมาณสองในห้าของคริสตศาสนิกชนทั้งหมดในสยามเลยทีเดียว! [cite: 184]
7. ผู้บุกเบิกคนสำคัญ: ศาสนาจารย์ ดร. แดลเนียล เอ็ม. แมคกิลวารี (Dr. Daniel M. McGilvary) [cite: 185, 199]
8. ความฝันสูงสุดของ ดร.แมคกิลวารี: ท่านต้องการเห็นคนเชื้อสายไททั้งหมดในภูมิภาคนี้มารับฟังพระวจนะของพระเยซูคริสต์ [cite: 185]
9. มาถึงสยามครั้งแรก: ดร.แมคกิลวารีเดินทางมาสยามตั้งแต่ปี ค.ศ. 1858 [cite: 186]
10. รู้จักผู้ใหญ่: ท่านรู้จักเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่มาก่อนจากการที่พระองค์เสด็จมาพักขบวนเรือใกล้บ้านท่านในบางกอก [cite: 186]
11. แรงบันดาลใจจากเพชรบุรี: ก่อนไปเชียงใหม่ ท่านเคยไปเยี่ยมชุมชนเชลยศึกชาวลาวที่อาศัยอยู่ใกล้เพชรบุรีมาแล้ว [cite: 186]
12. เดินทางบุกเบิก (รอบแรก): ในปี ค.ศ. 1863 ท่านกับเพื่อนร่วมชั้น คือ ดร. วิลสัน ได้เดินทางไปสำรวจทางเหนือและพักอยู่ที่เชียงใหม่สิบวัน [cite: 187]
13. ประทับใจตั้งแต่แรกเห็น: ท่านบันทึกไว้ว่า “เวลาเพียงวันเดียวก็เพียงพอที่จะโน้มน้าวใจเรา” และตัดสินใจทุ่มเทชีวิตให้เชียงใหม่ [cite: 187]
14. ปัญหาภายใน: แผนเปิดศูนย์ฯ ที่ห่างไกลนี้ไม่ได้รับการสนใจจากคณะมิชชันในบางกอกในตอนแรก เพราะขาดแคลนบุคลากรอยู่แล้ว [cite: 187]
15. การเอาชนะฝ่ายค้าน: ดร.แมคกิลวารีใช้เวลาจนถึงฤดูใบไม้ร่วงปี ค.ศ. 1866 จึงสามารถเอาชนะฝ่ายค้านในคณะมิชชันและเริ่มเตรียมงานได้ [cite: 190]
16. ผู้ที่มีอำนาจจริง: การอนุมัติขั้นสุดท้ายต้องขึ้นอยู่กับ เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ซึ่งขณะนั้นกำลังประทับอยู่ในบางกอก [cite: 194]

👑 ส่วนที่ 2: ฉากขออนุญาตสุดฮาและของสนับสนุนสุดเซอร์ไพรส์

เรื่องราวการขออนุญาตตั้งศูนย์ฯ ในเชียงใหม่มีรายละเอียดที่น่าสนใจและเต็มไปด้วยสีสัน!

17. ตัวช่วยคนสำคัญ: คุณฮูด กงสุลอเมริกัน ตกลงให้ความช่วยเหลืออย่างเต็มที่ [cite: 194]
18. การขออนุมัติ: มีการถวายสาสน์ต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 4 หรือ 5 แล้วแต่ช่วงปี) ผ่านเสนาบดีกระทรวงต่างประเทศ [cite: 194]
19. คำตอบจากสยาม: รัฐบาลสยามไม่สามารถ “บังคับคนลาว” (คนทางเหนือ) ได้ แต่ถ้าเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ทรงอนุมัติ รัฐบาลสยามก็จะอนุมัติด้วย [cite: 194]
20. สถานที่สำคัญในการอนุมัติ: การเข้าเฝ้าเพื่อขออนุมัติไม่ได้เกิดขึ้นในท้องพระโรง แต่เป็นที่ ศาลาริมท่าน้ำ ที่ขบวนเรือลาวจอดพักอยู่ [cite: 194]
21. บรรยากาศที่น่าขัน: ดร.แมคกิลวารีเล่าว่าการกำเนิดของมิชชันลาว “น่าขันพอสมควรทีเดียว” เพราะท้องพระโรงคือศาลาท่าน้ำใต้ร่มเงาของวัดพุทธ [cite: 203]
22. ฉลองพระองค์แบบเรียบง่าย: เจ้าผู้ครองนครทรงปรากฏพระองค์ในฉลองพระองค์แบบเรียบง่าย คือทรงผ้านุ่งแต่ไม่มีเสื้อ และมีผ้าพาดไหล่แบบหลวมๆ [cite: 194]
23. ท่าประทับที่ไม่เป็นทางการ: ทรงนั่งในอิริยาบถที่ทรงโปรด คือ ห้อยขาขวาบนเข่าซ้าย ขณะทรงถามธุระ [cite: 196]
24. การอนุมัติทันที: เจ้าผู้ครองนครทรงอนุมัติให้ตั้งรกรากในเชียงใหม่ได้ทันที และทรงโล่งพระทัยที่ธุระของมิชชันนารี “ไม่ได้สำคัญเกินไปกว่านั้น” [cite: 196]
25. สิทธิพิเศษด้านที่ดิน: ทรงบอกว่าที่ดิน “ราคาถูกและไม่จำเป็นต้องซื้อด้วยซ้ำไป” และอนุญาตให้สร้างบ้านด้วยอิฐหรือไม้ก็ได้ [cite: 196]
26. วัตถุประสงค์ที่ชัดเจน: เจ้าผู้ครองนครทรงทราบวัตถุประสงค์ของการมาคือ เผยแพร่ศาสนา จัดตั้งโรงเรียน และรักษาคนป่วย [cite: 196]
27. การสนับสนุนจากบางกอก (สิ่งของ): สมาคมเย็บปักสตรีบริจาคของให้คริสตจักรใหม่ และคุณหมอเจมส์ แคมป์เบลล์ ให้ยารักษาโรคพร้อมหนังสือคู่มือ [cite: 204]
28. ของป้องกันตัวสุดเซอร์ไพรส์: ท่านกงสุลเยอรมันบริจาค ปืนไรเฟิลจากปรัสเซีย ให้ ดร.แมคกิลวารี เพื่อใช้ป้องกันตัวเองในการเดินทาง [cite: 204]

🚶‍♀️ ส่วนที่ 3: บททดสอบของการบุกเบิก (The Hardship and Breakthrough)

การเดินทางและชีวิตในช่วงแรกเป็นบททดสอบความอดทนของคณะมิชชันนารีอย่างแท้จริง

29. วันออกเดินทางจริง: 3 มกราคม ค.ศ. 1867 [cite: 208]
30. เพื่อนร่วมทาง: ดร.แมคกิลวารีและครอบครัวออกเดินทางก่อน โดยทิ้งครอบครัว ดร.วิลสัน ไว้ให้ตามมาปีหน้า [cite: 208]
31. การเดินทางสุดโหด: การเดินทางไปตามแม่น้ำปิงต้องเผชิญกับ เกาะแก่งมากกว่า 40 แห่ง [cite: 211]
32. ระยะเวลาเดินทาง: ใช้เวลาถึง 3 เดือนเต็มกว่าจะถึงเชียงใหม่ (ถึง 3 เมษายน ค.ศ. 1867) [cite: 211]
33. สภาพเมืองเชียงใหม่: เป็น “เมืองป่า” ที่ไม่มีเพื่อน ไม่มีบ้านเช่า ไม่มีโรงแรม และไม่มีแม้แต่บริการไปรษณีย์หรือโทรเลข [cite: 209]
34. หมอคือยาเอง: สิ่งเดียวที่ใช้ช่วยรักษาความเจ็บป่วยคือ กล่องเครื่องยากับหนังสือ “ยาประจำบ้านสำหรับอินเดีย” [cite: 209]
35. คำเปรียบเทียบจากสยาม: เจ้าหน้าที่ชั้นสูงของสยามมองว่าเจ้าผู้ครองนคร (คนเก่า) นั้น “แข็งราวกับเมล็ดธัญพืชที่ยากต่อการกะเทาะ” (บ่งบอกว่าความสัมพันธ์ขึ้นอยู่กับอารมณ์) [cite: 209, 210]
36. ที่พักพิงแห่งแรก: เป็นที่พักสาธารณะเล็กๆ ขนาด 12 x 20 ฟุต มีฝาเรือนและหลังคาแค่บางส่วน [cite: 211]
37. พักชั่วคราวแต่ยาวนาน: พวกเขาอาศัยอยู่ในที่พักสาธารณะและที่อยู่ชั่วคราวอื่นๆ รวมกันกว่า แปดปี [cite: 211]
38. ไม่มีความเป็นส่วนตัว: ผู้คนในเมืองเบียดเสียดเข้ามาด้วยความอยากรู้อยากเห็น เพื่อดูพวกเขากินข้าว ใช้มีด/ส้อม และแม้แต่ดูขนมปัง [cite: 211, 214]
39. ปีที่รวดเร็วและเป็นสุข: แม้จะอยู่ตามลำพังและไม่มีข่าวคราวหลายเดือน แต่ ดร.แมคกิลวารีกลับบันทึกว่าปีแรกเป็นปีที่ “โบยบินไปอย่างรวดเร็วและอย่างเป็นสุข” [cite: 216]
40. กำลังใจชั้นดี: ลูกสองคน (สามขวบและหกขวบ) เป็นที่พึ่งทางใจของพวกเขาอย่างแท้จริง [cite: 216]
41. ความสุขเพิ่มขึ้น (ค.ศ. 1868): ดร.วิลสันและภรรยาเดินทางมาถึงในเดือนกุมภาพันธ์ เพื่อร่วมงานบุกเบิก [cite: 217]
42. คริสตจักรแรกกำเนิด: มีการก่อตั้ง คริสตจักรแห่งแรก ในหมู่คนลาวหรือคนไทของสยามตอนเหนือ [cite: 217]
43. ผู้เปลี่ยนศาสนาคนแรก: หนานอินต๊ะ ได้เข้าพิธีรับบัพติศมาเป็นคนแรก [cite: 217]
44. มิตรภาพชนชั้นสูง: เจ้าหญิงซึ่งเป็นพระมารดาของเจ้าอินทนนท์ (เจ้าผู้ครองนครคนก่อน) และพระภิกษุรูปหนึ่ง แสดงความเมตตาและยอมรับในความดีงามของพระเยซูคริสต์ [cite: 218]

🩸 ส่วนที่ 4: การประหารชีวิตและการแทรกแซงจากบางกอก (Persecution and Intervention)

ช่วงนี้คือจุดพลิกผันที่เต็มไปด้วยความน่าสะพรึงกลัวและความกล้าหาญ

45. จุดเริ่มต้นของความนิยม: ประชาชนเริ่มไว้ใจและเชื่อถือหมอสอนศาสนามากขึ้นจากการ รักษาทางการแพทย์ [cite: 219]
46. นวัตกรรมทางการแพทย์: ดร.แมคกิลวารีวางรากฐานสำคัญด้วยการแสดงผลดีของ ยาควินิน ในการรักษาโรคมาเลเรีย [cite: 219]
47. การปลูกฝีช่วยชีวิต: ท่านยังนำการ ปลูกฝี เพื่อป้องกันฝีดาษ ซึ่งช่วยชีวิตผู้คนจำนวนมาก [cite: 219]
48. การได้ที่ดินถาวร (อีกครั้ง): ใน ค.ศ. 1868 เจ้าผู้ครองนครประทานที่ดินผืนหนึ่งให้มิชชันสร้างที่อยู่ถาวร [cite: 220]
49. ความรับผิดชอบของมิชชัน: แม้เจ้าผู้ครองนครจะปฏิเสธค่าชดเชยที่ดิน แต่เมื่อทราบว่าเจ้าของที่ดินตัวจริงไม่ได้รับเงิน มิชชันนารีก็จ่ายค่าที่ดินให้ในภายหลัง (แสดงความยุติธรรม) [cite: 223]
50. สี่อาคารหลักแรก: มีการสร้างบ้าน ดร.แมคกิลวารี, บ้าน ดร.วิลสัน, โรงเรียนหญิง, และที่พักครูต่างชาติ (อาคารเหล่านี้ยังคงใช้อยู่) [cite: 223]
51. ชนวนความเดือดร้อน: ในกลางปี ค.ศ. 1869 ผู้ใหญ่ในชุมชน สามคน ฝากชะตาชีวิตไว้กับศาสนาใหม่ (รับเชื่อ) [cite: 224]
52. เบื้องหลังความริษยา: เจ้าผู้ครองนครเริ่มวางแผนกำจัดมิชชันนารีเพราะ ทรงริษยาในความนิยม และได้รับการยุยงจากคนโปรตุเกสคนหนึ่ง [cite: 225]
53. วันแห่งความสูญเสีย: วันที่ 14 กันยายน เจ้าผู้ครองนครสั่งให้ประหารชีวิต หนานชัย กับ น้อยสุนยะ [cite: 226]
54. วิธีการประหาร: ทั้งสองถูกประหารด้วยการ ทุบตีด้วยกระบองจนสิ้นใจ [cite: 226]
55. กว่าจะรู้ความจริง: หมอสอนศาสนาทราบข่าวการประหารหลังจากนั้นถึง สองสัปดาห์ [cite: 226]
56. วิธีการบอกใบ้: เพื่อนบ้านของผู้ตายแอบมาเล่าให้ฟัง โดยใช้มือ กรีดลำคอ แทนคำพูดเพื่อรักษาความลับ [cite: 226]
57. บรรยากาศความกลัว: คนรับใช้ต่างลาออก ผู้คนมาขอยาน้อยลง คริสตศาสนิกชนไม่กล้ามาร่วมพิธีศาสนา [cite: 226]
58. การบันทึกลับ: พวกหมอสอนศาสนาต้องบันทึกเรื่องราวที่เกิดขึ้นในช่วงเวลานั้นไว้ตรง ขอบหนังสือในห้องสมุด [cite: 230]
59. ผู้ส่งสาร: ไม่มีคนลาวคนใดยอมเสี่ยงนำจดหมายไปบางกอก ต้องอาศัย คนพม่าที่อยู่ใต้อาณัติอังกฤษ ในการส่งข่าว [cite: 230]
60. คณะผู้แทนสยามมาถึง: ราชสำนักสยามแต่งตั้งคณะผู้แทนมาช่วย ในวันที่ 27 พฤศจิกายน มาถึงพร้อมขบวนช้าง 18 เชือก และผู้ติดตาม 53 คน [cite: 231]
61. สาสน์ตราทองคำ: ผู้แทนพระองค์นำตราทองคำซึ่งใช้กับสาสน์ของผู้สำเร็จราชการ มาถวายเจ้าผู้ครองนคร [cite: 234]
62. คำตรัสท้าทาย: ดร.แมคกิลวารีกล่าวหาเจ้าผู้ครองนครอย่างกล้าหาญว่าประหารราษฎรเพราะนับถือคริสต์ [cite: 235]
63. คำยืนยัน: เจ้าผู้ครองนครทรงยอมรับสิ่งที่เกิดขึ้น และตรัสย้ำว่าชะตากรรมแบบเดียวกันนี้จะเกิดขึ้นกับทุกคนที่ละทิ้ง “ศาสนาของรัฐ” [cite: 235]
64. การตัดสินใจ (ชั่วคราว): มีการตกลงที่จะทิ้งมิชชันไป ชั่วขณะหนึ่ง [cite: 236]

💫 ส่วนที่ 5: การเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่และมรดกแห่งศรัทธา (The Legacy)

เหตุการณ์พลิกผันครั้งใหญ่ทำให้สถานการณ์เปลี่ยนไปในที่สุด และงานมิชชันก็กลับมาเติบโตอย่างแข็งแกร่ง

65. การสิ้นพระชนม์ของเจ้าผู้ครองนคร: เจ้าผู้ครองนครซึ่งถูกเรียกตัวไปบางกอก สิ้นพระชนม์ ขณะเสด็จกลับจวนจะถึงเชียงใหม่เพียงไม่กี่ไมล์ [cite: 237]
66. อาถรรพ์กฎหมายตัวเอง: เนื่องจากกฎหมายของพระองค์เองที่ห้ามนำร่างผู้ตายผ่านประตูเมือง ทำให้พระศพไม่อาจนำเข้าวังภายในตัวเมืองได้ (เชื่อกันว่าเป็นลางร้าย) [cite: 237]
67. สันติภาพกลับมา: การสิ้นพระชนม์ของเจ้าผู้ครองนครขจัดการต่อต้านงานมิชชันที่สำคัญที่สุดไปได้ [cite: 238]
68. วีรบุรุษผู้ไม่ยอมแพ้ (ยุคต่อมา): แม้มีการต่อต้านประปราย เช่น น้อยสิริถูกจองจำในปี ค.ศ. 1889 [cite: 238]
69. ข้อหาที่ไม่จริง: น้อยสิริถูกจำขังด้วยข้อหาการเทศนาที่ทำให้ผู้เปลี่ยนศาสนาไม่ต้องเสียภาษี (ซึ่งเป็นข้อกล่าวหาที่ไม่มีมูลความจริง) [cite: 238]
70. ผลลัพธ์น่าทึ่งจากคุก: ในช่วง 8 เดือน 10 วันที่น้อยสิริถูกจองจำ คริสตจักรกลับมีสมาชิกเพิ่มขึ้นถึง 133 คน [cite: 238]
71. สตรีผู้เป็นแบบอย่าง: ป้าคำมูล แม่หม้ายของน้อยสุนยะ (ผู้สละชีพ) เป็นสตรีคนแรกที่คริสตจักรรับเข้ามา [cite: 239]
72. ทางเลือกที่แตกต่าง: แม่หม้ายของหนานชัย (ผู้สละชีพอีกคน) ปฏิเสธการเปลี่ยนศาสนา เพราะนำความเศร้าโศกมาสู่ชีวิตเธอ [cite: 239]
73. การทดสอบความศรัทธา: แม่หม้ายหนานชัยเคยชวนป้าคำมูลให้ร่วมกัน สาปแช่งพระผู้เป็นเจ้า และกลับไปไหว้พระในวัด [cite: 240]
74. การยืนหยัด: ป้าคำมูลปฏิเสธ และมักเรียกพวกลูกๆ ให้มาร่วม สวดอธิษฐานขอบคุณพระเจ้า ในตอนกลางคืน [cite: 242]
75. มรดกแห่งความศรัทธา: ปัจจุบันลูกหลานของน้อยสุนยะ (ผ่านป้าคำมูล) มีอยู่ในคริสตจักรจำนวนมาก ขณะที่ลูกหลานของหนานชัยยังไม่มีใครเปลี่ยนศาสนาเลย [cite: 242]
76. แพทย์เต็มเวลามาถึง: มกราคม ค.ศ. 1872 นายแพทย์ ซี. ดับบลิว. วรูแมน, เอ็ม.ดี. (C.W. Vrooman, M.D.) เดินทางมาถึงเชียงใหม่ [cite: 243]
77. การแพทย์คือแกนหลัก: นับตั้งแต่นั้นมา งานด้านการแพทย์ก็ดำเนินไปอย่างดีและเป็นส่วนขยายงานที่สำคัญของมิชชัน [cite: 243]
78. โรงพยาบาลใหญ่: รากฐานด้านการแพทย์ (ในขณะที่เขียน) ประกอบด้วย โรงพยาบาลขนาด 60 เตียง [cite: 243]
79. การบริการเฉพาะทาง: มีห้องสูตินรีเวชแยกอีก 6 เตียง [cite: 243]
80. ความใส่ใจต่อทุกศาสนา: มี ห้องพิเศษสำหรับพระภิกษุสงฆ์ โดยเฉพาะ [cite: 243]
81. การดูแลชาวต่างชาติ: มีอาคาร 4 ห้องสำหรับคนไข้จากยุโรป [cite: 243]
82. โรงเรียนพยาบาล: โรงพยาบาลยังเป็นผลสืบเนื่องในการก่อตั้ง โรงเรียนฝึกพยาบาล [cite: 243]
83. สถาบันการศึกษาสำคัญที่ก่อตั้งขึ้น:
    • โรงเรียนพระคริสต์ธรรมแมคกิลวารี [cite: 184]
    • โรงเรียนปรินสรอยแยลส์วิทยาลัย [cite: 184]
    • โรงเรียนดาราวิทยาลัย [cite: 184]
84. สถาบันการแพทย์สำคัญที่ก่อตั้งขึ้น:
    • โรงพยาบาลแมคคอร์มิค [cite: 184]
    • โรงเรียนพยาบาล [cite: 184]
    • สถานพยาบาลผู้ป่วยโรคเรื้อนเชียงใหม่ [cite: 184]

Ch9

เพื่อให้ง่ายต่อการอ่านและเข้าใจประวัติศาสตร์ของ ศูนย์พันธกิจลำปาง ในช่วงหนึ่งศตวรรษ (ค.ศ. 1885 - ค.ศ. 1928) [cite: 2, 72] ผมได้สรุปประเด็นสำคัญเป็นข้อๆ พร้อมทั้งแบ่งเป็นหมวดหมู่ และเพิ่มตัวอย่างประกอบเพื่อให้เห็นภาพชัดเจนขึ้นครับ!

🌟 สรุปประเด็นสำคัญ: หนึ่งศตวรรษในสยาม - ศูนย์พันธกิจลำปาง (ค.ศ. 1885 - ค.ศ. 1928)

นี่คือเรื่องราวของศรัทธา ความมุ่งมั่น และการก่อตั้งรากฐานของคริสต์ศาสนาในลำปาง ผ่านสามเสาหลัก: คริสตจักร, โรงเรียน และการแพทย์ [cite: 22]

1️⃣ การก่อตั้งและจุดเริ่มต้น (The Big Start)

2️⃣ งานด้านคริสตจักรและการเผยแพร่ศาสนา (The Church & Missions)

3️⃣ งานด้านการแพทย์และโรงพยาบาล (Healthcare & Hospital)

4️⃣ งานด้านโรงเรียนและการศึกษา (Education & Schools)

4.1 โรงเรียนชาย (School for Boys)

4.2 โรงเรียนหญิง (School for Girls)

5️⃣ ความทรงจำและการอุทิศตน (Dedication & Legacy)

6️⃣ ข้อมูลเพิ่มเติม

ch10

🏰 ส่วนที่ 1: การก่อตั้งและสถานที่ตั้ง (ค.ศ. 1889)

1. ศูนย์พันธกิจนี้มีชื่อว่า ศูนย์พันธกิจราชบุรี [cite: 2]
2. ก่อตั้งขึ้นเมื่อ คริสต์ศักราช 1889 [cite: 2]
3. ชื่อ ราชบุรี มีความหมายว่า เมืองของพระราชา (แต่เรียกสั้นๆ ว่า ราชบุรี) [cite: 3]
4. เมืองราชบุรีตั้งอยู่บน ฝั่งตะวันตกของแม่น้ำแม่กลอง [cite: 3]
5. ราชบุรีเป็นเมืองที่ กำลังเจริญเติบโต [cite: 3]
6. เป็นเมือง เอก (เมืองหลัก) และมี ประชากรหนาแน่น ของมณฑลขนาดใหญ่ [cite: 3]
7. มณฑลใหญ่นี้ ครอบคลุมถึงเพชรบุรี และเมืองใหญ่อื่นๆ [cite: 3]

⛵ ส่วนที่ 2: การเริ่มต้นและอุปสรรคในการเดินทาง

8. งานด้านศาสนาของศูนย์ฯ เริ่มต้นจากเพชรบุรีเป็นหลัก [cite: 4]
9. การเดินทางระหว่างราชบุรีกับเพชรบุรีในตอนนั้น ยากลำบากมาก [cite: 4]
10. การเดินทางใช้เวลาถึง 24 ชั่วโมงหรือมากกว่านั้น [cite: 4]
11. ต้องเดินทางโดย ทางเรือ [cite: 4]
12. เส้นทางเรือต้องผ่าน แม่น้ำสองแห่ง และ อ่าวไทย [cite: 4]
13. ตัวอย่าง : ลองนึกภาพว่าคุณต้องนั่งเรือนานกว่าหนึ่งวันเต็มๆ เพื่อไปประชุมที่จังหวัดใกล้ๆ! นั่นคือความท้าทายในสมัยนั้น [cite: 4]
14. ต่อมามีการสร้าง ทางรถไฟ [cite: 15]
15. การสร้างทางรถไฟทำให้เวลาเดินทางระหว่างเพชรบุรีกับราชบุรี ลดลงอย่างมาก [cite: 16, 17]
16. ระยะเวลาเดินทางร่นลงไป ไม่ถึงสองชั่วโมง เท่านั้น! (เร็วขึ้นกว่า 12 เท่า!) [cite: 17]

🏥 ส่วนที่ 3: บุคลากรและกิจกรรมในช่วงแรก

17. รัฐบาลสยาม อนุมัติ ให้ศาสนาจารย์ อี.พี. ตันแลป ใช้บ้านหลังหนึ่งได้ [cite: 4]
18. บ้านที่ได้รับอนุมัติให้ใช้เป็น บ้านอิฐสองชั้น [cite: 4]
19. การใช้บ้านหลังนี้ ไม่เสียค่าเช่า [cite: 4]
20. คริสตจักรต้องรับผิดชอบเพียง ค่าซ่อมแซมและค่าปรับปรุง เท่านั้น [cite: 4]
21. หมอสอนศาสนาที่มาอยู่ประจำคนแรก คือ เจมส์ ทอมป์สัน, เอ็ม.ดี. [cite: 4]
22. หมอเจมส์ ทอมป์สันมาพร้อมกับ ภรรยา [cite: 5]
23. พวกเขาทำงานระหว่างปี ค.ศ. 1889 ถึง ค.ศ. 1893 [cite: 5]
24. ทั้งสองท่านเป็น ผู้ปฏิบัติงานเพียงสองคนเท่านั้น ในช่วงแรก [cite: 5]
25. พวกเขาเป็น ผู้ริเริ่มงานทุกๆ ด้าน [cite: 5]
26. งานที่ริเริ่ม ได้แก่ งานทางการแพทย์ [cite: 5]
27. งานที่ริเริ่ม ได้แก่ โรงเรียน [cite: 5]
28. งานที่ริเริ่ม ได้แก่ งานเผยแพร่ศาสนา [cite: 5]
29. ตัวอย่าง : หมอทอมป์สันและภรรยาเปรียบเหมือน ‘หน่วยปฏิบัติการพิเศษ’ ที่ต้องทำทุกอย่าง ตั้งแต่รักษาคนป่วย สอนหนังสือ และเผยแพร่ศาสนาด้วยตัวเองทั้งหมด [cite: 5]
30. ผู้ที่เข้ามาทำหน้าที่ หว่านพืชในช่วงแรกๆ มีหลายท่าน [cite: 6]
31. หนึ่งในนั้นคือ ศาสนาจารย์ เอ.ดับบลิว. คูเปอร์ (และภรรยา) ซึ่งมาทำหน้าที่หลายช่วงปี [cite: 7]
32. ดร.อี. วอชเตอร์ (และภรรยา) ทำงานในช่วงปี ค.ศ. 1894-ค.ศ. 1908 [cite: 7]
33. ศาสนาจารย์ อี. วอชเตอร์, เอ็ม.ดี. (พร้อมภรรยา) มีภาพประกอบอยู่ในเอกสาร [cite: 13]
34. ศาสนาจารย์ ซี.อี. เอ็คเคิลส์ (พร้อมภรรยา) ก็เป็นหนึ่งในผู้ปฏิบัติงาน [cite: 8]
35. มิสคูเปอร์ ทำงานอยู่หนึ่งปี ในช่วง ค.ศ. 1890-1891 [cite: 9]
36. ผู้ที่ทำงาน น้อยกว่าหนึ่งปีโดยเฉลี่ย ก็มี เช่น ดร.กาย แฮมิลตัน ในปี ค.ศ. 1901 [cite: 9, 10]

🏡 ส่วนที่ 4: การปรับเปลี่ยนสถานที่

37. สองสามปีต่อมา รัฐบาล ต้องการที่ดินผืนแรกนั้นคืน เพื่อกิจการอื่น [cite: 5]
38. รัฐบาล ยอมให้คริสตจักรเปลี่ยนไปใช้อาคารที่ใหญ่ขึ้น [cite: 5]
39. อาคารใหม่ตั้งอยู่ บริเวณที่เป็นศูนย์กลางของเมือง [cite: 5]
40. การใช้ที่ดินและอาคารแห่งใหม่นี้ก็ ไม่เสียค่าเช่า เช่นกัน [cite: 5]
41. อาคารแห่งใหม่ถูก ตกแต่งขึ้นมาใหม่ ให้เป็น บ้านแฝด เพื่อใช้เป็นที่พักอาศัยของ สองครอบครัว [cite: 5]
42. อาคารอื่นๆ ในพื้นที่ถูกใช้เป็น โรงเรียน [cite: 5]
43. มีการเพิ่มเติมอาคารขนาดเล็กสำหรับใช้เป็น ห้องพยาบาล อีกหนึ่งหลัง [cite: 5]
44. ที่ดินผืนที่สอง ที่ยืมใช้นั้น รัฐบาลสยามได้ขอคืนในเวลาต่อมา [cite: 22]
45. รัฐบาลให้เหตุผลในการขอคืนว่า จะนำไปสร้าง ตลาดแห่งใหม่ที่งดงาม เมื่อรวมกับที่ดินผืนติดกัน [cite: 22]
46. รัฐบาล แจ้งมิชชันล่วงหน้าถึงหนึ่งปี และ ขยายออกไปอีกสามปี [cite: 22]
47. รัฐบาลสยามให้สิทธิมิชชันในการ ขนย้ายสิ่งต่างๆ ที่สร้างเสริมขึ้น (โดยมิชชันรับผิดชอบค่าใช้จ่ายเอง) [cite: 22]
48. รัฐบาลยังให้ ความช่วยเหลือมิชชันในการซื้อที่ดินเปล่า เพื่อใช้กับงานในอนาคต [cite: 22]
49. มีการสร้าง อาคารขนาดเล็กสี่หลัง ขึ้นบนที่ดินผืนใหม่ [cite: 22]
50. อาคารหลังหนึ่งบนที่ดินใหม่ใช้เป็น ที่พักชั่วคราวของหมอสอนศาสนา [cite: 22]
51. อาคารอื่นๆ ใช้เป็น สถานที่นมัสการพระเจ้า [cite: 22]
52. อาคารอื่นๆ ใช้เป็น โรงเรียน [cite: 22]
53. อาคารอื่นๆ ใช้เป็น งานทางการแพทย์ [cite: 22]
54. สถานที่เก่าเดิมจึง ว่างลงในเดือนมีนาคม ค.ศ. 1913 [cite: 22]

🧑‍🎓 ส่วนที่ 5: ผลงานด้านการศึกษาและการแพทย์

55. งานด้านการแพทย์ถูกทำมาโดยตลอดแต่ ไม่ได้ใหญ่โตนัก [cite: 14]
56. เหตุที่งานแพทย์ไม่ใหญ่โต เพราะศูนย์ฯ เน้นการเดินทางเผยแพร่ศาสนาอยู่หลายปี [cite: 14]
57. เวลาที่เหลืออยู่เพียงน้อยนิดจึงให้กับ งานภายในท้องถิ่น [cite: 14]
58. โรงเรียนสอนศาสนา และ การนมัสการพระเจ้าในวันอาทิตย์ ยังคงมีอยู่ตามปกติ [cite: 14]
59. ผู้ที่เปลี่ยนศาสนา ไม่ได้รวมกันอย่างจริงจังเพื่อก่อตั้งคริสตจักรขึ้น [cite: 14]
60. งานที่ได้ผลมากที่สุดของศูนย์ฯ คือ งานด้านการศึกษา [cite: 14]
61. มีนักเรียน ชายและหญิงจำนวนหนึ่ง [cite: 14]
62. นักเรียนเหล่านี้เริ่มต้นศึกษาจาก โรงเรียนไปกลับที่ราชบุรี [cite: 14]
63. พวกเขาไปศึกษาต่อที่ กรุงเทพฯ (บางกอก) [cite: 14]
64. นักเรียนเหล่านี้เติบโตไปเป็น คริสเตียนที่มีผู้คนรู้จัก [cite: 14]
65. ตัวอย่าง : โรงเรียนที่นี่เปรียบเหมือน ‘สถานีทดลอง’ ที่บ่มเพาะเมล็ดพันธุ์ความรู้และความเชื่อ ก่อนที่เด็กๆ จะไปเติบโตและเป็นที่ยอมรับในเมืองหลวง [cite: 14]
66. หมอสอนศาสนาด้านการแพทย์มีความจำเป็นต้อง ไปปฏิบัติงานในเขตอื่น [cite: 18]
67. หมอชาวสยาม ชื่อ หมอเทียนกู่ จึงเข้ามารับหน้าที่ดูแลงานด้านการแพทย์ [cite: 18]
68. หมอเทียนกู่เริ่มดูแลงานตั้งแต่ ต้นปี 1909 เป็นต้นไป [cite: 18]
69. หมอเทียนกู่ ยังมิใช่หมอที่มีใบรับรองอย่างสมบูรณ์ (เหมือนยังไม่ใช่แพทย์เฉพาะทางเต็มตัว) [cite: 18]
70. แต่ท่านก็ทำหน้าที่นี้เป็นอย่างดี [cite: 18]
71. ในปี ค.ศ. 1912 มีข้อตกลงใหม่ที่ให้หมอเทียนกู่ปฏิบัติงาน โดยไม่มีเงินเดือนจากมิชชัน [cite: 18]
72. แต่ท่านสามารถใช้ โรงพยาบาล และ ห้องพยาบาลของมิชชัน ได้ โดยไม่มีค่าเช่า [cite: 21]
73. และยังมีสิทธิ ซื้อยาได้ตามความต้องการ [cite: 21]
74. นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา มิชชันจึงไม่ต้องรับผิดชอบหรือมีส่วนในการสนับสนุนทางการเงินในด้านการแพทย์ [cite: 21]

🔄 ส่วนที่ 6: การรวมศูนย์และการถ่ายโอนงาน

75. คณะกรรมการมิชชันเพรสไบทีเรียนโพ้นทะเล มีคำสั่ง [cite: 16]
76. คำสั่งคือให้ รวมราชบุรีกับเพชรบุรีให้เป็นศูนย์เดียวกัน [cite: 17]
77. การรวมศูนย์กำหนดให้เริ่มดำเนินงานตั้งแต่ ต้นปี 1909 [cite: 17]
78. แม้มีการรวมศูนย์แล้ว คุณคูเปอร์กับภรรยาก็ยังคงอยู่ที่ราชบุรีต่อไปอีกสี่ปี [cite: 17]
79. หลังการย้ายสถานที่เก่าเดิม (มี.ค. ค.ศ. 1913) ครอบครัวคูเปอร์ยังอยู่ที่ราชบุรีอีก หนึ่งเดือน [cite: 22]
80. การอยู่ต่อหนึ่งเดือนเพื่อ ผ่อนถ่ายงานให้กับคนท้องถิ่น [cite: 22]
81. คนท้องถิ่นจะดำเนินงานต่อไปโดย รับคำสั่งและรับความร่วมมือจากศูนย์เพชรบุรี [cite: 22]
82. ในเดือนเมษายน (ค.ศ. 1913) มิสซิสคูเปอร์ เดินทางกลับบ้านเกิดเพื่อลาพัก [cite: 22]
83. คุณคูเปอร์ ต้องเดินทางไป พิษณุโลก เพื่อทำงานเร่งด่วนที่ว่างลง [cite: 22]
84. ทางมิชชัน ไม่มีทุนสร้างบ้านที่เหมาะสม ให้กับครอบครัวหมอสอนศาสนาที่จะมาประจำที่ศูนย์แห่งใหม่ในราชบุรี [cite: 22]
85. ทำให้ ยังไม่มีครอบครัวใดๆ ไปอยู่ที่นั่น [cite: 22]
86. นับตั้งแต่มีการรวมศูนย์ที่เพชรบุรี ราชบุรียังคงเป็นอีกศูนย์หนึ่งที่ขึ้นตรงกับเพชรบุรี [cite: 24]
87. ศูนย์ราชบุรี ไม่มีหมอสอนศาสนาอยู่ประจำ [cite: 24]
88. แม้แต่ในช่วงนั้น หมอสอนศาสนาที่เพชรบุรีก็ยังมี จำนวนน้อยกว่าที่ควรเป็น สำหรับงานที่มีอยู่ [cite: 24]
89. สถานการณ์คล้ายกันนี้เกิดขึ้นใน อยุธยาและลำพูน ที่มีการ ถอนตัวหมอสอนศาสนาที่ประจำอยู่ออกไป [cite: 24]
90. การถอนตัวนี้ทำให้ ศูนย์พันธกิจอื่นๆ ตกอยู่ในสภาพง่อนแง่น [cite: 24]
91. ตัวอย่าง : การรวมศูนย์เปรียบเสมือนการ ‘ปิดสาขา’ แล้วเปลี่ยนเป็น ‘จุดประสานงาน’ ที่ต้องรายงานตรงไปยังสำนักงานใหญ่ (เพชรบุรี) [cite: 24]

📝 ส่วนที่ 7: ข้อจำกัดของบันทึก

92. บันทึกเกี่ยวกับเรื่องราวทั้งหมดมีอยู่ น้อยและไม่ปะติดปะต่อกัน [cite: 25]
93. ดังนั้น จึงไม่สามารถให้เรื่องราวที่ครบบริบูรณ์ เกี่ยวกับการทำงานของผู้ปฏิบัติงานได้ [cite: 25]
94. ผู้ที่เราควรจะได้รายละเอียดอย่างแท้จริง ก็มิได้อยู่กับเราแล้ว [cite: 25]
95. บันทึกทั้งหมด ที่เกี่ยวกับงานที่ทำไปแล้ว จะไปปรากฏอยู่อีกโลกหนึ่ง [cite: 25]
96. ตัวอย่าง : เหมือนกับการพยายามต่อจิ๊กซอว์ที่มีชิ้นส่วนหายไปเยอะมาก ทำให้เราเห็นภาพรวมได้ แต่ก็ไม่สามารถทราบรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ทั้งหมดของความทุ่มเทในตอนนั้นได้ [cite: 25]

💡 ส่วนที่ 8: ข้อมูลอื่นๆ

97. ข้อมูลนี้อยู่ใน บทที่ 10 ของหนังสือ [cite: 1]
98. หัวข้อเรื่องคือ ศูนย์พันธกิจราชบุรี [cite: 20]
99. หน้าที่สรุปนี้คือหน้า 170 ถึง 171 [cite: 12, 20]
100. ข้อมูลอยู่ในส่วนของหนังสือที่ชื่อว่า หนึ่งศตวรรษในสยาม ค.ศ. 1828-ค.ศ. 1924 [cite: 12]